Ինչու Ռուսաստանը խափանեց հայ-թուրքական գործընթացը. թուրք քաղաքագետի կարծիքը

Թուրքիայի արտաքին քաղաքականությունը չի պատկերացնում, որ Հարավային Կովկասի խնդիրները կարելի է առանձին-առանձին լուծել, ինչպես, օրինակ, մինչ հայ-ադրբեջանական հարաբերությունները չբարելավվեն, Ղարաբաղի հարցը լուծվել չի կարող: Սակայն այստեղ միայն Թուրքիայի ցանկությունը չի բավարարում, տարածաշրջանային դերակատարություն ունեցողներն էլ պետք է ունենան ցանկություն, մասնավորապես, Ռուսաստանի ցանկությունն է շատ էական:

Ֆլեթչերի դպրոցի շրջանավարտ, թուրք քաղաքագետ Բեհլյուլ Օզքանը «Կոտրենք կարծրատիպերը» հայ-թուրքական լրագրողական դասընթացների շրջանակներում խոսել է հայ-թուրքական արձանագրությունների և ղարաբաղյան հարցի լուծման վերաբերյալ հնարավոր լուծումների մասին:

Անդրադառնալով հայ-թուրքական հարաբերություններին` քաղաքագետը կարծիք է հայտնել, որ թեև Արձանագրությունները սառեցված են, դրանք չեն մահացել.

«Հնարավոր է, որ առաջիկայում Արձանագրությունները նոր ընթացք ստանան»,- ասել է նա:

Ըստ Օզքանի` հայ-թուրքական սահմանը Ղարաբաղի պատճառով չի փակվել. Հայաստանի անկախության առաջին տարիներին սահմանը բաց էր:

Նրա խոսքով` սահմանը փակվել է այն ժամանակ, երբ «հայկական կողմը սկսել է Ղարաբաղից դուրս գտնվող տարածքները գրավել»:

«Սահմանի բացման համար պարտադիր չէ ղարաբաղյան հարցի լիարժեք լուծում, այլ բավական է Լեռնային Ղարաբաղը շրջապատող ադրբեջանական հողերի հարցի լուծումը. ես հավատացած եմ, որ եթե Ղարաբաղից դուրս գտնվող հողերի հարցում որևէ առաջընթաց գրանցվի, ապա սահմանի բացման հարցը շատ ավելի հեշտ կլուծվի»,- ասել թուրք քաղաքագետը:

Օզքանը դժվարացել է նշել կոնկրետ տարածքները, քանի որ, նրա խոսքով, Թուրքիան հասկանում է, որ Արցախի և Հայաստանի միջև կապը պահպանող կարևորագույն ռազմավարական տարածքները վիճելի են:

Օզքանի պատկերացմամբ` առաջընթաց կարելի է գրանցել անգամ ռազմավարական նշանակություն չունեցող տարածքների հաշվին: Այս հարցում, ըստ բանախոսի, ոչ թե փուլային լուծում է անհրաժեշտ, այլ փաթեթային, համապարփակ:

«Հայ-թուրքական արձանագրությունները հենց դրան էին բերելու. ըստ իս` առաջինը սահմանն էր բացվելու, ու քանի որ կլիներ փոխվստաություն Հայաստանի և Թուրքիայի միջև, Հայաստանը վստահաբար որոշ տարածքներ կզիջեր Ադրբեջանին: Սակայն այստեղ էականն այն է, որ Ռուսաստանն էլ պետք է առաջընթացին իր աջակցությունը հայտներ: Ես համոզված եմ, որ այս Արձանագրությունների կասեցման և չգործարկման պատճառներից մեկն այն էր, որ Ռուսաստանը լիարժեք աջակցություն չհայտնեց այս գործընթացին», – ասել է Օզքանը:

Միևնույն ժամանակ, քաղաքագետը կարծիք է հայտնել, որ հայ-թուրքական գործընթացի կարգավորման դեպքում Ռուսաստանը շահեկան վիճակում կհայտնվեր:

«Հայաստանը Ռուսաստանի ամենաէական դաշնակիցն է, և Ռուսաստանը գիտի, որ եթե սահմանը բացվի, իր դաշնակիցը տնտեսապես ավելի լավ վիճակում կլինի, հետևաբար` Ռուաստանն ուզում է, որ Հայաստանը ուժեղանա: Բայց եթե հայ-թուրքական սահմանը բացվի, իսկ ադրբեջանական հողերում որևէ առաջընթաց չգրանցվի Ադրբեջանի օգտին, այդ դեպքում թուրք-ադրբեջանական հարաբերությունները կխաթարվեն. հետևաբար` Ռուսաստանը շահեկան դիրքում կհայտնվի` մեկ հարվածով երկու նապաստակ կսպանի` իր դաշնակից Հայաստանը կհզորանա, ինչպես նաև Ռուաստանը Ադրբեջանին կասի` տեսեք` թուրքերը ձեզ դավաճանեցին»,- մեկնաբանել փորձագետը: