Home / Հայաստան / Մոսկվա՝ Ադրբեջանը թշնամի է. Բաքու՝ Մեզ Իրանը պետք չէ. Երևան՝ մենք էլ զենք ունենք

Մոսկվա՝ Ադրբեջանը թշնամի է. Բաքու՝ Մեզ Իրանը պետք չէ. Երևան՝ մենք էլ զենք ունենք

«Սվոբոդնայա պրեսսա» («Ազատ մամուլ») պարբերականը վերլուծել է ղարաբաղյան հակամարտության պայմաններում տարածաշրջանում ստեղծված իրավիճակը և Ռուսաստանի գործողությունները, որը շարունակում է զենք մատակարարել թե Ադրբեջանին, թե Հայաստանին: Զենքի մատակարարումը տարածաշրջանին պարբերականը դիտարկում է նաև Իրանի շուրջ լարված իրավիճակը հաշվի առնելով: Հրատարակությունը մեկնաբանությունների համար դիմել է ռուսաստանցի, հայաստանցի և ադրբեջանցի վերլուծաբաններին:

Սևծովյան և Կասպյան տարածաշրջանի քաղաքական հոտազոտությունների ինստիտուտի տնօրեն Վլադիմիր Զախարով.

– Ադրբեջանին զենք մատակարարելու անհեռատես որոշումը կապված է Ռուսաստանի իշխանությունում առկա կոռուպցիայի հետ: Զենքը, փաստորեն, վաճառում են մասնավոր գրասենյակները: Նրանց հաճախորդ երկրների քաղաքական իրավիճակն ու խնդիրները չեն հետաքրքրում: Նրանց հուզում է միայն եկամուտը: Իմ կարծիքն այն է, որ Ադրբեջանը դառնում է Ռուսաստանի թշնամին: Ներկայիս Ադրբեջանը հակառուսական դիրքորոշում ունի: Ադրբեջանին զենքը հարկավոր է Լեռնային Ղարաբաղի դեմ պատերազմ սկսելու համար, այնուհետև՝ Իրանի դեմ պատերազմին մասնակցելու: Բաքվում արդեն չեն թաքցնում, որ հակաիրանական ագրեսիայի դեպքում պատրաստ են միանալ արևմտյան երկրներին:

Ես վստահ եմ, որ Պուտինը ոչինչ չգիտի: Նրան զենքի մատակարարման մասին հաշվետվություն չեն տալիս, չեն տեղեկացնում այն մասին, որ Ռուսաստանում գոյություն ունի հզոր ադրբեջանական լոբբի: Շատ պաշտոնյաներ գնվել են պաշտոնական Բաքվի կողմից: Նրանցից ոմանք նստած են նախագահի վարչակազմում և Պուտինին հասցնում են միայն այն տեղեկատվությունը, որը նպատակահարմար են գտնում:

Հայաստանը հիմա աչքի առաջ հալվում է: Նախկինում այնտեղ ապրում էր 3,5 միլիոն մարդ, իսկ հիմա՝ միայն 1,5 միլիոն: Մարդիկ այնտեղից փախչում են:

Երբ Ադրբեջանը հայտարարի ՆԱՏՕ-ի կազմի մեջ մտնելու մասին, Ռուսաստանը դրա դեմ ոչինչ չի կարողանան անել: Այդ երկիրը զինվում է այն բանի համար, որ դադարեցնի Ռուսաստանի ագրեսիան, քանի որ Ռուսաստանը չի կարողանա հանգիստ նայել Ադրբեջանի՝ ՆԱՏՕ մուտք գործելուն:

Երկրի նախագահ Իլհամ Ալիևը ուզում է մնալ իշխանության ղեկին, իսկ նրա կողքին կանգնած են ավանտյուրիստներ: Նրանք մտահոգված են միայն նավթային եկամուտների միջոցով սեփական հարստության աճի մասին: Միևնույն ժամանակ, Ալիևը անկեղծորեն հավատում է, որ իրեն կհաջողվի Ադրբեջանին միացնել Իրանի մի մասը: Սրան նա դրդում է ժողովրդին: Խելացի մարդիկ, իհարկե, հասկանում են, որ սա հիմարություն է, բայց էլիտան պնդում է:

Բացի այդ, կա համաձայնություն ԱՄՆ-ի հետ, որ «իքս» ժամը կգա, երբ կսկսվի պատերազմը Լեռնային Ղարաբաղի համար: Իսկ Ղարաբաղը սահմանամերձ է Իրանին: Ի դեպ, Ադրբեջանում կա օդանավակայան, որն արդեն վաճառել են Իսրայելին: Այս օդանավակայանը ևս անհրաժեշտ է Իրանի դեմ պատերազմում:

Բաքվում Արևմտյան համալսարանի դասախոս Ֆիքրեթ Սադիխով.

– Ադրբեջանի հասարակությունը դրական է համարում իր բանակի սպառազինությունը նոր տեխնիկայով հագեցնելը, քանի որ արդեն 20 տարի է՝ Լեռնային Ղարաբաղի խնդիրը չի լուծվում: Այդ տարածքից բացի, ուր տիրում է անջատողականությունը, երկրի յոթ շրջաններ գտնվում են հայկական օկուպացիայի տակ: Այս առիթով կան ՄԱԿ-ի չորս որոշումներ, բայց դրանք չեն գործում: Մեր տարածքները պետք է ազատագրվեն, բայց որոշումները չեն իրականացվում:

Ադրբեջանը մտադիր է անցկացնել դիվանագիտական բանակցություններ, պատրաստ է ակտիվորեն մասնակցել հակամարտության կարգավորմանը: Բայց հարցը չի լուծվում: Այդ պատճառով զենք ձեռք բերելու Ադրբեջանի ցանկությունը միանգամայն բնական է: Մենք միայն ցանկանում ենք ազատագրել մեր տարածքը:

Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը ճանաչել են բոլոր առաջատար պետությունները, ճանաչել է Ռուսաստանը, ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհուրդը, ԵԱՀԿ-ն, Եվրախորհուրդը: Մենք մեր ռազմական գործընկերոջից՝ Ռուսաստանից, զենք ձեռք բերելու բոլոր իրավական հիմքերն ունենք: Սա կոմերցիոն պայմանագիր է, ամեն ինչ իրացվում է համաձայնությունների համապատասխան:

«ՍՊ». – Որքանո՞վ են Բաքվում ուժեղ հակառուսաստանյան տրամադրությունները:

–  Հասարակությունը չի կարող բաղկացած լինել միայն նրանցից, ովքեր գոհ են հարևան երկրից: Կան տարբեր տրամադրություններ: Ընդհանուր առմամբ, Ադրբեջանում Ռուսաստանի նկատմամբ դրական են տրամադրված: Կան ավանդական, պատմական կապեր, համագործակցություն մի շարք ոլորտներում:

Որոշակի սառնությունը կապված է նրա հետ, որ Ռուսաստանը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության կարգավորման հարցով ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի նախագահն է: Ռուսաստանը ճանաչում է Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականությունը, բայց միևնույն ժամանակ խրախուսում է մեր երկրի տարածքը օկուպացրած Հայաստանին: Հենց սա է Ադրբեջանի հասարակության մի մասի դժգոհության պատճառը: Բայց կրկնեմ, որ ընդհանուր առմամբ Ռուսաստանի նկատմամբ վերաբերմունքը դրական է:

«ՍՊ». – Մոտավորապես մեկ տարի առաջ Ադրբեջանի խորհրդարանում խոսում էին Հարավային Ադրբեջանի ազատագրման անհրաժեշտության մասին: Ինչքանո՞վ է իրական ձեր երկրի մասնակցությունը Իրանի դեմ պատերազմին:

– Այսպիսի սցենարը ամբողջովին անհեռանկար է: Այս առումով տարբեր, ամբողջովին անմիտ մտքեր հնչում են խորհրադարանում: Բայց յուրաքանչյուր երկրի խորհրդարանում էլ հնչում են անհիմն մտքեր, այդ թվում՝ Ռուսաստանի Պետդումայում: Նորմալ մարդիկ դա լուրջ չեն ընդունում:

Կովկասի ինստիտուտի (Երևան) տնօրենի տեղակալ Սերգեյ Մինասյան.

– Չնայած Ադրբեջանի կողմից սպառնալիքին, Հայաստանում դրան ադեկվատ պատասխան են տալիս: Իհարկե, Հայաստանում ուրախ չեն, երբ ՀԱՊԿ-ի իր դաշնակից Ռուսաստանը զենքով ապահովում է Ադրբեջանին: Բայց տրամադրությունը հասարակության շրջանակներում նույնն է, ինչ վերջին տարիներին: Հատկապես, երբ Ռուսաստանը Ադրբեջանին զենքի մատակարարումը կոմպենսացնում է Հայաստանին անվճար զինամթերք տրամադրելով: Իհարկե, զինամթերքը նորագույններից չէ, բայց ի վիճակի է հավասարակշռություն պահպանել ղարաբաղյան հակամարտության գոտում:

Ստացվում է, որ Ադրբեջանը վճարում է ոչ միայն իր ձեռք բերած զենքի համար, այլ նաև իր հավանական մրցակցին՝ Հայաստանին, անվճար զենքի մատակարարման համար: Ռուսաստանը փոքր գումարներ չի ստանում: Ստացվում է իրավիճակ, երբ գառները ողջ են, գայլերը՝ կուշտ:

Առաքումների անվանակարգությունը խոսում է այն մասին, որ Ադրբեջանը պատրաստվում է պատերազմի: Բայց Բաքվից Հայաստանի հասցեին սպառնալիքները հնչեցվում են արդեն երկու տասնամյակից ավել, իսկ պատերազմ մինչ այժմ չկա: Այդ պատճառով, ես չեմ կարծում, որ ներկա իրավիճակը ինչ-որ բանով տարբերվում է նախկին տարիներից: Երկու տարի առաջ Ռուսաստանը Ադրբեջանին վաճառեց նորագույն С-300 համակարգեր, բայց նմանատիպ համակարգեր ավելի մեծ քանակությամբ առաքվել են նաև Հայաստան: Ուժերի հավասարակշռությունը չի փոխվել:

«ՍՊ». – Որոշ փորձագետներ խոսում են Հայաստանը լքողների մեծ թվի մասին:

– Ինչքանով ես տեղեկացված եմ, Անդրկովկասում վերջին «քաղցած խռովությունը» տեղի է ունեցել ոչ թե Հայաստանում, այլ Ադրբեջանում: Ադրբեջանում իրավիճակը նման է նավթ մատակարարող այլ երկրների իրավիճակին: Այդ երկրներում կերպարի, մայրաքաղաքների բարելավման վրա միլիարդներ են ծախսում, իսկ սոցիալ-տնտեսական իրավիճակը քիչ է տարբերվում Հայաստանի կամ Վրաստանի վիճակից: Վերջին 20 տարիների ընթացքում Ադրբեջանը լքել է կրկնակի թվով մարդ, քան Հայաստանը: Երկու երկրների ժողովուրդների տնտեսական իրավիճակը նույնն է:

Ռազմական հավասարակշռությունը ևս պահպանվում է: Ինչքան զենք էլ որ Ադրբեջանը գնի, Հայաստանը նույն թվով անվճար զինամթերք կստանա Ռուսաստանի հետ համագործակցության շրջանակներում: