Միավորված առաքիչներն ընդդեմ Յանդեքս․Սնունդի

Դեկտեմբերի 20-ին «Яндекс.Еда» (Յանդեքս․ Սնունդ) ծառայության առաքիչները Մոսկվայում և Սանկտ Պետերբուրգում հնգօրյա գործադուլ էին հայտարարել։ Գործադուլն ազդարարել էր «Курьер» (Սուրհանդակ/առաքիչ) արհմիությունը։ Առաջին իսկ օրը միայն Մոսկվայում բողոքին միացել էր մոտ 600 աշխատավոր։

Արհմիությունը Yandex-ին մեղադրում է առաքման ոլորտը մոնոպոլիզացնելու մեջ․ 2022 թվականի օգոստոսին Yandex-ը ձեռք է բերել նաև Delivery Club ծառայությունը, ինչից հետո առաքիչների աշխատանքային պայմանները կտրուկ վատացել են։

Գործադուլավորները պահանջել են բարձրացնել աշխատավարձը՝ յուրաքանչյուր պատվերի համար սահմանել 110 ռուբլի վճար (նախկինում վճարը այդքան է եղել, Delivery Club-ի գնումից հետո Yandex-ն այն նվազեցրել է), բարելավել աշխատանքային պայմանները՝ աշխատողների հետ պայմանագիր կնքել, վերանայել տուգանքների համակարգը և կրճատել առաքման գոտին։ 

ՌԴ Առևտրաարդյունաբերական պալատի տվյալների համաձայն, Ռուսաստանում մոտ մեկ միլիոն մարդ առաքիչ է աշխատում։

Առաջին իսկ օրվանից Яндекс․Еда-ն ամեն կերպ փորձել է հերքել գործադուլի մասին լուրերը․ մամուլի ծառայությունը պնդում էր, որ աշխատում են բնականոն ռեժիմով, առաքիչներից բողոքներ չեն ստացել։ Հայտարարվել է, թե առաքիչների եկամուտները 2022 թվականին աճել են՝ միջինում 30 տոկոսով։ Ըստ ընկերության, աճել են նաև բոնուսներն ու խթանման գործակիցները։

Արհմիությունն ընդունում է, որ ծառայությունը պարբերաբար հավելավճարներ է տալիս առաքիչներին, բայց և ընդգծում՝ աշխատողները «հոգնել են բոնուսների տեսքով ողորմությունից»։

Առաքիչների պայքարը նոր չի սկսվել: 2020 թվականի հունիսին Մոսկվայում «Курьер» արհմիության տասնյակ անդամներ գործադուլ էին հայտարարել աշխատավարձերը չվճարելու պատճառով։ 2020-ի հոկտեմբերին Delivery Club-ի առաքիչները Մոսկվայում բողոքի ակցիա էին կազմակերպել ընդդեմ տուգանքների խստացման, նույն թվականի դեկտեմբերին՝ նաև ձմեռային համազգեստ տրամադրելու պահանջով։ Պահանջները չէին բավարարվել, գործադուլներն ու բողոքի ակցիաները շարունակվել են նաև 2021 թվականին։

2022 թվականի ապրիլին մի քանի տասնյակ առաքիչներ փորձել էին հավաքվել Delivery Club-ի գրասենյակի մոտ՝ բողոքելու աշխատավարձերի 20%-ոց կրճատման դեմ: Սրանից անմիջապես հետո կալանավորվել են «Курьер» արհիմության ղեկավար Կիրիլ Ուկրաինցևին․ նրան մեղադրանք է առաջադրվել հավաքների անցկացման կարգը բազմիցս խախտելու հոդվածով։

«Ֆորմալ առումով Կիրիլ Ուկրաինցևին դատում են 212.1 հոդվածով (ժողով, հանրահավաք, ցույց, երթ, պիկետ կազմակերպելու կամ անցկացնելու սահմանված կարգի բազմակի խախտում)։ Իրականում նրա հետ հաշիվ են մաքրում «Курьер» արհմիության երկու տարվա արդյունավետ գործունեության համար։

Պաշտոնյաները, կորպորացիաները և ուժայինները մեզ դիտարկում են որպես շահույթի աղբյուր կամ թնդանոթի միս: Ամենից շատ նրանք վախենում են, որ մենք կսկսենք համախմբվել և պայքարել՝ արդար աշխատավարձի համար կամ պատերազմի մսաղացն ուղարկվելու դեմ։ Այս վախի պատանդն է նաև Կիրիլ Ուկրաինցևը։ Նրանք գիտեն, որ նա կարող է մարդկանց կազմակերպել և հանել պայքարի», – գրել է «Курьер»-ի տելեգրամյան ալիքը։

Արհմիութենականների վրա կեղծ գործեր բացելը սովորական պրակտիկա է՝ Epress.am-ի հետ զրույցում պատմել է արհմիության ակտիվիստներից մեկը։ Վերջերս նման մի գործ է կարվել նաև «Действие» (Գործողություն) բժիշկների արհմիության համակարգող Անտոն Օրլովի վրա։ 

Ուկրաինցևի կալանավորումից հետո առաքիչների գործադուլները շարունակվել են։

Ամփոփելով դեկտեմբերի սթրայքը՝ մեր զրուցակիցը նշել է․
— Վերջին գործադուլին մոտ 4000 առաքիչ է մասնակցել,
— Այս ընթացքում բազմաթիվ առաքիչներ են համալրել արհմիության շարքերը և միացել պայքարին,
— Բողոքի ակցիային չմիացած քաղաքներում, օրինակ, Բառնաուլում, առաքիչների տարիֆները էլ ավելի են կրճատվել,
— Արհմիությունը հանդիպումներ է ունեցել ՌԴ Կոմունիստական կուսակցության ներկայացուցիչների հետ, ինչից հետո Պետդուման առաքիչների մասսայական բողոքի ակցիաների հետ կապված հարցումներ է ուղարկել «Яндекс.Еда», Աշխատանքի և Արդարադատության նախարարություններ։
— Առաքիչներից մեկին, ում տուգանքներ էին նշանակել և գործից հեռացրել մոր թաղման օրերին, հետ են ընդունել աշխատանքի և չեղարկել տուգանքները։
— Հասարակության և բազմաթիվ ձախ կազմակերպությունների շարունակական աջակցության շնորհիվ Կիրիլ Ուկրաինցեվը դեռ չի դատապարտվել։
— Այժմ գործադուլի երկրորդ փուլի նախապատրաստական աշխատանքներն են ընթանում․ դեռ պարզ չի, թե երբ այն կսկսի։

Արդեն մի քանի ամիս է, ինչ «Яндекс.Еда» ծառայությունը գործում է նաև Հայաստանում։ Երևանի փողոցներում հաճախ կարելի է հանդիպել մեծ դեղին քառակուսի ուսապարկերով քայլող մարդկանց։ Որքան էլ տարօրինակ է, բայց այստեղ ևս այդ աշխատանքը մեծապես բաժին է հասնում միգրանտներին․․․