Երեխեք, եկեք կոնվերսիայից չշեղվենք

ԿՈՆՎԵՐՍԻԱ, գոյական 1․ Փոխակերպում: Ղևոնդ աղայի սրտովը չէր այս փոխակերպումը և առհասարակ ամեն մի չնչին փոփոխություն նույնիսկ (Մամուլ)։ 2․ Կերպարանափոխություն: Կերպարանքի փոփոխութիւն, որ յառաջ կու գայ կարգ մը կենդանիներու կազմաւորման ընթացքին, օր․ գորտի պարագային ձուի վիճակէն մինչեւ կատարեալ աճումը (ֆրանս․ métamorphose): 3․ Վերածում։ Հեղափոխության ուղղությամբ առաջին քայլը հանդիսանում է պրոլետարիատի վերածումը տիրապետող դասակարգի (Մամուլ)։ 4. Դարձ: Արշալույսը լաց էր լինում և վշտացած խոսում այն մասին, որ կարելի էր նախարարին դարձի բերել (Դ․Դեմիրճյան)։

ՊՐԱԿՏԻԿԱ, գոյական Գործունեության որևէ բնագավառի աշխատանքի եղանակների ու հմտությունների ամբողջությունը: Համաժողվրդական նախաձեռնությունների պրակտիկան, լենինյան շաբաթօրյակների պես, ցույց տվեց, թե ինչի են ունակ միլիոնավոր համառ խորհրդային ձեռքերը (Վ․ Լեոնով)։

ԱՄՈՒՍՆՈՒԹՅՈՒՆ, գոյական Տղամարդու և կնոջ ընտանեկան կապ, ամուսնանալը, կին բերելը, մարդու գնալը։ Նա դեռ հեռու էր կարծում իր ամուսնության օրը (Դ․ Դեմիրճյան)։

ՀԱՐԿԱԴԻՐ, ածական Պարտավորիչ, պարտադիր։ Դրա համար նա դատապարտվեց մի տարի պայմանական հարկադիր աշխատանքի (Ս․ Խանզադյան)։

Լ․, Զ․, Ա․
30-ից 35 տարեկան

— Ցանկացած ամուսնություն կոնվերսիվ ա, որովհետև նորմատիվություններ ա ստեղծում։ 
— Կան մարդիկ, որոնք իրենք են իրենց ամուսնացնում։
— Որովհետև ամուսնության իդեան ֆոն ա ստեղծում, որ կյանքում պետք ա լինի հատուկ մեկը, և քո էներգիան պետք ա գնա նրա վրա, որ դու ունենաս հատուկ մեկին կամ գոնե դարձնես մեկին հատուկ, կարողանաս պահպանել էտ հարաբերությունը։ Ընկերներ չկա՛ն։ Ո՞նց ա ստացվում, որ ամուսնանալուց հետո ընկերներ չկան։ Էներգիան, որը կարար գնար հեղափոխության վրա, գնում ա վերարտադրության վրա։ Մենք չենք կարող լինել սպոնտան, չենք կարող ստեղծել կյանքի այլ ձևեր, երբ որ ապրում ենք էս ձևը պահպանելու մեջ։

Ս․
մոտ 40 տարեկան

— Ես փոքրուց գիտեի, որ տղաների եմ հավանում։ Չէի հասկանում, թե դա ինչ ա, բայց ենթադրում էի, որ սխալ բան ա։ 22-23 տարեկանում սկսեցի մտածել, որ պետք ա ամուսնանալ։ Երբ շփոթմունքի մեջ ես, բարեկամներիդ ասածներին մեծ տեղ ես տալիս։ 23 տարեկան ես՝ ժամանակն ա ամուսնանալ, 24 տարեկան ես՝ ժամանակն ա ամուսնանալ, 25 տարեկան ես՝ արդեն լրիվ ժամանակն ա ամուսնանալ։ Հանդիպեցի կնոջս։ Սկզբում մենք աղջիկ ունեցանք, հետո՝ տղա, 29-ում ինձ լրիվ տարավ։ Իմ ճակատագիրն էլ էտ էր։ Ոնց որ ավելի շատ էի գեյ դարձել։ Մտքերս լրիվ էտ կողմ թեքվեցին։ Բայց արդեն կին ունե՜ի, երեխանե՜ր։

Տղամարդու հետ իմ առաջին փորձը 29 տարեկանում ա եղել։ Անընդհատ ինձ մեղավոր էի զգում, որ սխալ եմ վարվում կնոջս հետ։ Ես սիրում էի իրան, ինքն էլ ինձ էր սիրում, բայց չգիտեր՝ ում ա սիրում, ում հետ ա անկողին կիսում, ում ա սպասում աշխատանքից։ Մտածեցի՝ կպատմեմ կհասկանա։ Բայց քանի որ նա պարտավոր չէր հասկանալ՝ չհասկացավ։ Ինձ շանտաժ էր անում, որ կասի ծնողներին, թույլ չի տա տեսնել երեխաներին և այլն։ Ասեց՝ կա՛մ ես, կա՛մ տղաները։ Վերջիվերջո պատմեց ծնողներին։ Մերոնց էլ պատմեց, մամաս տենց էլ չհասկացավ՝ ինչ նկատի ունի։ Բաժանվեցինք։

Հիմա ինքը ամուսին ունի։ Երեխաների հետ ամեն ինչ լավ ա։ Նախկին կնոջս ու նրա նոր ամուսնու հետ ընկերություն ենք անում։ Երեխանրին ամեն ամառ տանում եմ ինձ մոտ։ Մի քիչ վախենում եմ, որ կիմանան, ու մտածում եմ՝ կհարցնեն, կպատմեմ։

Թաքնվելով ապրելը շատ դժվար ա՝ ակրոբատի կյանք։ Պետք ա զգույշ լինես, երկու հեռախոս պահես։ Խաբելու հենց պրոցեսն ա դժվար։ Շա՜տ-շատ մարդիկ կան, որ տենց են ապրում։ Գիտեմ նաև դեպքեր, երբ պատմել են, ու իրանց հասկացել են։ Որ չես ասում, մի տեսակ ստացվում ա, որ կինը նրա համար ա, որ երեխա բերի ու նստի տանը, իսկ դու էտ ընթացքում հարաբերություններ ունենաս ինչ-որ տղամարդկանց հետ։ Որն ա ճիշտը՝ չգիտեմ։ Երևի ամենալավը հենց սկզբից քեզ ընդունելն ա։

Մեզ մոտ համարվում ա, որ սա՜ղ պետք ա ամուսնանան։ Թող ամուսնանան և սատկեն էտ ամուսնության մեջ։ Եթե ես էն ժամանակ մտածեի նենց, ոնց որ հիմա եմ մտածում, երևի չէի ամուսնանա։ Մեկին կգտնեի, կսիրահարվեի, կգնայինք ուրիշ երկիր։ Մյուս կողմից՝ հիմա, երբ որ արդեն երեխաներ ունեմ․․․ Գիտե՞ս, դա շատ մեծ գայթակղություն ա։

Ս․
մոտ 30 տարեկան

— ․․․Ինքը մի հատ ընկեր ունի, որը թեմայի մեջ ա, բայց ամուսնացած ա։ Էտ ընկերն էլ ընկեր ունի, որը էլի թեմայի մեջ ա ու ամուսնացած։ Արդեն 5 տարի իրար հետ են։ Ընտանիքներով ընկերություն են անում։ Միասին գնում են հանգստանալու՝ Կոբուլեթի և այլն։ Կանայք երևի չգիտեն։ Ամուսնացած տղերքից շատերը փնտրում են ամուսնացած տղերքի․․․

Գ․
մոտ 50 տարեկան

— Մեր դասարանի տղաներից մեկը մի քիչ ուրիշ ձևի էր։ Իրան «տիկին» էին ասում։ Հետը կարմիր շրթներկ էր ման տալիս։ Մի անգամ պատմում էր, որ հորքուրի աղջկա երկար սապոժկաներն ա հագել։ Ինքը հավատացյալ ընտանիքից էր, 4 ախպեր ուներ, մեջներից ամենասիրունն էր՝ նուրբ դիմագծերո՜վ, բոյո՜վ։ Երկրաշարժից հետո նրանք տեղափոխվեցին Եվրոպա։ Երեխեքը ասում էին՝ երևի իրա գեյական ճանապարհով ա գնացել։ Մի քանի տարուց հետ եկավ Հայաստան աղջիկ ուզելու։ Տեսնո՞ւմ ես՝ ոնց ա լինում։ Բոլորը մտածում էին՝ ինքը տղաների ա սիրում, բայց պարզվեց՝ մեծացել փոխվել ա։
— Ո՞նց պարզվեց։
— Ամուսնացավ։

Մ․
մոտ 35 տարեկան

— Ես երբեք չեմ մտածել, որ ինձ հետ ինչ-որ արտառոց բան ա պատահել։ Ստիպելու տարբեր ձևեր կան, չէ՞։ Մարդկանց ամուսնացնում են, որ տանը չմնան։ Հետո շատերը չեն բաժանվում սոցիալական, տնտեսական կամ կենցաղային տարբեր պատճառներով։ Ես ինձ էս մարդկանցից չեմ անջատում։ 

Ես մի 28 տարեկան էի, երբ որ մերոնք սկսեցին ինչ-որ բաներ կասկածել։ Մամաս հարցնում էր՝ ընկեր չունե՞ս։ Ասում էի՝ չունեմ, ու ինձ թվում էր, որ, ըհը, բռնվեցի։ Ամենափոքր տարիքից ես իմացել եմ, որ ինձ աղջիկներ են դուր գալիս, ու ավտոմատ գիտեի, որ դա պետք ա թաքցնել։ Մաման անընդհատ հարցեր էր տալիս։ Ամուսնուս հետ ծանոթացա, որ ասեմ՝ տե՛ս, ես ընկեր ունեմ։ Հետո ամեն ինչ խճճվեց։ Առաջ մերոնցից էի թաքցնում, հիմա իրանից էլ պետք ա թաքցնեմ։ Մաման մի անգամ հարցրեց՝ դու սիրո՞ւմ ես իրան։ Ասեցի՝ չգիտեմ։ Որոշեցին, որ մեզ արժի ամուսնացնել։

Մաման ինձ ուղիղ ոչ մի բան չի ասել։ Ասում էր՝ կամուսնանաք կանցնի։ Մի կողմից, չէր ուզում, որ բարեկամներն իրան ինչ-որ բաներ ասեն, մյուս կողմից՝ հավատում էր, որ կամուսնանանք կանցնի։ Համ էլ ես ինձ համոզել էի, որ սերը կարևոր չի, երեխա կունենամ, կկենտրոնանամ աշխատանքի վրա։ Սեքսը լավ չէր անցնում։ Ինձ թվում էր, որ եթե ցույց տամ, որ չեմ ուզում, ամեն ինչ կհասկանան։ Բայց մեր տան խոսակցությունները ավելի տհաճ էին։ Մի խոսքով՝ ամուսնացանք։ Ես ինձ չեմ մեղադրում, որ թաքցրել եմ։ Ընտանիքների մեծ մասը գոնե մի կարևոր բան թաքցնում են։ Դեռ մինչև ամուսնանալն էի նկատել՝ ընկերուհիներս, որոնց ամուսինները իրանց չեն սիրում, ամենահաճախն են երջանկություն ցուցադրում։ Ընտանեկան ֆոտոներ ֆեյսբուքում և այլն։ Հետո, իհարկե, բաժանվեցինք։ Չամուսնանալն ավելի բարդ էր, քան բաժանվելը։ Ամեն դեպքում, ես փորձել եմ իրանց ուզածով անել։

Յ․․ Ա․, Զ․
30-ից 40 տարեկան

— Եկեք հասկանանք՝ ինչի՞ են մարդկանց ամուսնացնում։
— Համարվում ա, որ մարդը ծույլ ա և անպատասխանատու։ Եթե քեզ նայող չլինի՝ կսկսես խմել ու ման գալ։ Քեզ նայող ա պետք։ Ու մոտիվացիա։ Ինչի՞ համար շատ աշխատել, եթե կարելի ա քիչ աշխատել։ Ամուսնանալուց հետո երեխա կունենաս, առավոտ կհելնես, կգնաս գործի։ Պետք ա չդադարել փող աշխատել։
— Կարևոր ա, որ երբ պզուկ հելնի մեջքիդ, մեկը լինի, որ տեսնի, ասի՝ մեջքիդ պզուկ ա հելել։ Բեխաբար չքայլես։
— Մեջքիդ նայող ա պետք։
— Սենց բան էլ կա։ Զինվորը որ ազատ ա մնում, ՉէՊէ-ի հավանականությունը մեծանում ա։ Այ եթե զինվորը ազատ ժամանակ չունենա, եթե զինվորին չլես, շատ հավանական ա, որ հարաբերությունների կանոնադրությունը չի խախտվի։ Որ ժամանակ չունենաս, չես գայթակղվի։
— Հաճույքներին տրվել չի կարելի։
— Ընտանիքից լավ զբաղմունք չկա, երեխեք։ Ֆուլ-թայմ ջոբ։
— Եվ հետո՝ մաման ուզում ա, որ բալեն իրա երկրորդ կեսին գտնի։ Ապագա պապիկը ապագա թոռնիկ ա ուզում։ Բայց մենակ դա չի։ Կարիերայի հարց էլ կա։ Շատ կարևոր ա, որ դու սաղ բաներին մասնակցես՝ քավոր լինես, սանիկ լինես, քեզ հարսնիքի կանչեն, որպես ազաբ չգնաս հարսնիքի, կանչես ծնունդի, գնաս ծնունդի ու սենց նույնիսկ մինչև ատամհատիկ։ Ոսկու շուկան ի՞նչ ա, օրինակ։ Խի՞ ինքը ընդհանրապես կա։ Մարդիկ կան, որ եթե գնում են նախարարի ծնունդին՝ էսքան ոստկի են նվիրում, եթե գնում են փոխնախարարի ծնունդին՝ էսքան ոսկի։ Վսյո՛։ Էլ ոչ մի քար չկա՛, նախշ չկա՛։ Պրոգրես ա։ Արդեն մաքուր ոսկի։
— Քանի գրամ ոսկի՞։
— Չգիտեմ։
— Կարևոր ա, որ մտնում ես էտ համակարգի մեջ։ Ես չեմ ասում, որ դու կարող ես համակարգից դուրս լինել։ Բայց կարևոր ա, որ խորը մտնես։ Ընտանիքը հենք ա։
— Յաչեյկա օբշեստվա։
— Հա։ Պոլիկլինիկաներ, դպրոցներ, բիզնես, բանկեր, պետական ծառայություն։ Շղթայի մե՛ջ։
— Հո քո ուզելո՞վ չի։
— Ուզելը էգոիզմ ա։
— Մի հատ կետ կա, որ կարևոր չի՝ դու ինչ սեռական ցանկություն ունես։ Դու պետք ա ամպուտացնես քեզ։
— Կարևոր ա լինել տնտեսապես ճիշտ միավոր։
— Մի անգամ չեղավ ինձ ոսկի նվիրեք։
— Ներկայանալու հարց էլ կա։ Մարդ կա՝ իսկականից իրան վատ ա զգում, որ ինչ-որ տեղ գնալուց առանց զույգի ա գնում։ Նեպալնացենըսծ, անլրջություն, լիքը ամուսնացած կոլեգաներ, էլ չասեմ՝ ամուսնացած ընկերներ։
— Մարդ գոնե պետք ա ավտո ունենա, չէ՞։
— Դիսցիպլինայի հարց ա։
— Լուսոն ասում ա, որ շահագործման հարց ա։ Տենց էլ կա։
— Երեխեք, եկեք կոնվերսիայից չշեղվենք։

Ժ․
մոտ 30  տարեկան

— Մամաս ու պապաս ուշ տարիքում են ամուսնացել։ Տատս դռնեդուռ էր ընկել, հարս էր ման գալիս։ Մամայիս են խորհուրդ տվել։ Գնացել են, խոսացել են, ամուսնացրել են։ Ես երկու տարեկան էի, պապաս գնաց Մոսկվա։ Նոր տարուն գալիս էր, փող էր ուղարկում ընթացքում։ Դա տարածված բան էր՝ տղամարդիկ էն ժամանակ գնում էին խոպան ու հետ չէին գալիս։ Մամաս մտածում էր, որ նա Ռուսաստանում ուրիշ ընտանիք ունի։ Սովորական հայ տղամարդ ա՝ արտաքնապես աչքի չի ընկնում։ Որ փոքր էի, շատ էին կռվում։

Ես պատահական եմ իմացել, որ պապան ուրիշ տղամարդու հետ ա։ Իմ կոմպով մտել էր ֆեյսբուք ու մոռացել էր լոգաութ լինել։ Մտա՝ նամակները տեսա, մի քիչ կարդացի։ Մանթո էի։ Հետո որոշեցի, որ բան չեմ ասի։ Եթե ուզում ա, որ ոչ մեկ չիմանա, ավելի լավ ա՝ թող մտածի, որ ոչ ոք չգիտի։ Ինձ թվում ա, որ ինքը երջանիկ ա։ Վաղուց միասին են ապրում։ Երբ որ գնացել էի Մոսկվա, ծանոթացա էտ տղամարդու հետ։ Պապաս ասեց՝ ընկերս ա, իրար հետ տուն ենք վարձում, որ էժան լինի։

Մամաս, եթե ուզենար, կբաժանվեր։ Չգիտեմ՝ ինչի չի բաժանվում։ Չեմ հարցրել։ Չեմ կարծում, թե մամաս պապայիս սիրել ա։ Ամուսնացել ա, որ երեխա ունենա։ Ինձ թվում ա՝ ոչ ոք սրանից չի տուժել։

Գ․
մոտ 50 տարեկան

— Ինքը էնքան լավ մարդ ա։ Իրա մասին վատ բաներ չգրեք։ Հաճախորդները իրան շատ են սիրում։ Հա, քաղաքում միշտ էլ խոսացել են, Սովետի վախտ էլ էին բամբասում։ Առաջ տենց էր։ Սաղին ամուսնացնում էին։ Լավ մասնագետ ա, փողը աշխատել ա՝ տարել ա տուն։ 2000-ականներին Մոսկվա գնաց։ Կինը բայեվոյ մարդ էր։ Ասում էին՝ իրանց մոտ թարս ա ստացվել։ Օր ծերության տղեն հարս բերեց տուն, հարսը նենց արեց, որ էտ մարդուն տնից հանեն։ Տղեն իրանից, իբր թե, հրաժարվել ա։ Վերջերս տեսա, շատ նեղված էր։ Էսքան տարի ընտանիքը պահելուց, տուն-տեղ դնելուց հետո էտ մարդը դրսում ա հայտնվել։ Մինչև էս չգիտեի՞ն, որ պապան գեյ ա։

Ֆ․
մոտ 30 տարեկան

― Ինքն ինձնից տարիքով մեծ ամուսնացած կին էր, երեք երեխա ուներ։ Իրար հետ էինք աշխատում։ Սիրահարված էինք։ Ասեց՝ ամուսնուս պետք ա պատմեմ, ինձ տենց ավելի հանգիստ կզգամ։ Գնաց պատմեց։ Ասեց, որ ամուսինը հասկացել ա իրան։ Ես հենց ամենասկզբից էլ գիտեի՝ ինչի մեջ եմ մտնում։ Գիտե՞ս ոնց էր։ Մենակ իրար մասին էինք մտածում, ինքը էտ ընթացքում հեռվացել էր ընտանիքից, ամեն ազատ պահը փորձում էինք իրար հետ անցկացնել։ Ինձ հավատացնում էր, որ ես վախենալու ոչ մի բան չունեմ՝ ցանկացած պարագայում մենք իրար հետ ենք, երբեք ինձ չի թողնի, մենք կհաղթահարենք ամեն բան։ Հետո եկավ, ասեց՝ մենք պետք ա խոսանք։ Պարզվեց, որ ամուսինն ուզում է, որ մենք իրար հետ էլ ոչ մի կապ չունենանք։ Ասեց՝ կներես։ Մի ամիս հետո ամբողջ ընտանիքով արտագաղթեցին։

Զ․
30 տարեկան

— *-ի մասին ոչ մեկ չէր ասում՝ գեյ։ Բարեկամները իրար մեջ խոսում էին, որ մաման փոքր ժամանակ թողել ա տիկնիկների հետ խաղալ, դրա համար տենց ա եղել։ Նուրբ, բարակ ձայնով տղա էր։ Աղջիկների հետ էր ընկերություն անում։ Մերոնք ասում էին՝ տարօրինակ ա, ինչ կասեն, ինչ կմտածեն և այլն։ Հետո ժողով արեցին, որ հարմար աղջիկ գտնեն։ Գյուղից բերեցին։ Հիմա ապրում են ծնողների հետ։ *-ն ամբողջ օրը գործի ա լինում։ Կինը չի աշխատում։ Սկեսուրի հետ շատ են ընկերացել։ Ունեն երկու աղջիկ երեխա։ Մեր բարեկամեների կարծիքով, իրանք լավ ընտանիք են։ Ոչ մի հարսանիք, ոչ մի կնունք բաց չեն թողնում։ *-ի մասին ոչ մեկ էլ չի բամբասում։ Թաղումների ժամանակ ինքը կանգնում ա տղամարդկանց խմբում։ Սկսել ա նույնիսկ ծխել։ 

Լ․, Զ․, Ա․
30-ից 35 տարեկան

— Օքեյ, կոնվերսիա ա, բայց ինչի՞ց դեպի ի՞նչ։
— Անվերահսկելիից դեպի վերահսկելի։ Որովհետև նորմատիվը վերահսկելի ա։
— Խոսել ընդհանուր խնդիրների մասին նշանակո՞ւմ ա անտեսել մասնավոր խմբերին։
— Կա ընդհանուր պրոցես, որը կյանքի սպոնտանությունը, ուղղակիությունը վերափոխում ա նորմատիվության։ Կոնվերսիան ընդհանուր ա։ Մարդու իրավունքների կազմակերպություններն էլ են զբաղված կոնվերսիայով։ Ձևավորվում են նոր նորմատիվություններ։
— Դու պետք ա կոնկերտ ձևի հետերոսեքսուալ լինես, կոնկրետ ձևի հոմոսեքսուալ։
— Վերջերս մի ինտերվյու էի նայում, երկու տրանս-կանայք խոսում էին հասարակական ընկալման մասին։ Մեկը ասում ա՝ «մեզնից ա գալիս, մե՛նք պետք ա մեզ ճիշտ պահենք»։ Երկուսով ժպտում են այդ պահին։ Բա սա կոնվերսիա չի՞՝ տրանս-մարդը պետք ա իրան «ճիշտ» պահի․․․
— Հիշո՞ւմ ես Փինքի նկարած սոցիալական գովազդը, որ փայլուն կոստյումներով երկու տղաներ, որոնք սիրելու են իրար մինչև ծերություն, թանկ ավտոյով գնում են շատ լավ կահավորված բնակարան՝ շքեղ ընթրիք անելու, համբուրվելու և տառապելու, որ զագսով ամուսնանալ չեն կարող։

Զառա Հարությունյան
Անի Թադևոսյան

պատկերները՝ լուսինե թալալյան

տե՛ս նաև՝  Ծեծ, աղոթք, ուղղիչ բռնաբարություն, թուղթուգիր, մեղքի զգացողություն, Էրեբունու բորդել և այլն