Ռուսաստանը հրաժարվում է հայկական մթերքից, ֆերմերները մեղադրում են Հայաստանին

Ռուսաստանը հուլիսի կեսից չի ընդունելու հայկական միրգ-բանջարեղենը։ «Ռոսսելխոզնադզորը»-ը նամակում գրել է, թե ապրիլից հունիս ներմուծված պտուղ-բանջարեղենում թունաքիմիկատների քանակը թույլատրելիից ավելին է եղել, այդ մասին մեկ ամիս առաջ տեղեկացրել են հայկական կողմին և առաջարկել ծառայողական քննություն անել։

Ռոսսելխոզնադզորի այս նամակը երեկվանից շրջանառվում է լրատվամիջոցներում, նշվում է, որ այն 18 էջանոց հավելված ունի, որտեղ նկարագրված են «բացահայտված խախտումները» և արգելքի տակ ընկած ընկերությունների ցանկը։

Հայաստանի  սննդամթերքի անվտանգության տեսչական մարմինն այսօր հաստատել է՝ «Ռոսսելխոզնադզորից» նամակ են ստացել հուլիսի 17-ին և տեղեկացել, որ հուլիսի 15-ից հայաստանյան 16 ընկերությունների արտադրանքի մատակարարումը Ռուսաստան ժամանակավորապես սահմանափակվել է։

տե՛ս Մի թրթուրի խաթեր տոննաներով ծիրան ենք թափելու․ տեսչականը արգելել է արտահանումը

«Ստեղծված իրավիճակի կապակցությամբ սկսվել են բանակցություններ երկու կառույցների մասնագետների մասնակցությամբ: Առկա է պայմանավորվածություն առցանց կոնֆերանսի վերաբերյալ՝ ԵԱՏՄ ընդհանուր գործընթացների տրամաբանությամբ խնդիրն արագ կարգավորելու միտումով։ Տնտեսվարողներն անմիջապես տեղեկացվել են իրենց բեռներում հայտնաբերված շեղումների մասին, իսկ Տեսչական մարմինը վերահսկողական միջոցառումներ է սկսել», – գրել է հայաստանյան տեսչական մարմինը։

Հայտնաբերված խնդիրները, ըստ գերատեսչության, կարգավորվում են հավատարմագրված լաբորատորիաների կամ գնահատող մարմինների կողմից։ Տեսչական մարմինը պտուղ-բանջարեղենի նկատմամբ ուղիղ վերահսկողական գործառույթ ունի միայն բուսասանիտարական մասով՝ բույսերի հիվանդությունները, կարանտին վնասակար օրգանիզմներով վարակվածությունը պարզելու նպատակով մոնիթորինգներ անցկացնելով: Սահմանային վերահսկողության ժամանակ կատարվում է նմուշառում և լաբորատոր փորձաքննություն, որի արդյունքի հիման վրա տրամադրվում է բուսասանիտարական սերտիֆիկատ և թույլատրվում է արտահանումը:

«Այս պահին գործադրվում են բոլոր ջանքերը իրավիճակը կարգավորելու ուղղությամբ»։

Ֆերմերներն ու արտահանողները ճանապարհ էին փակել

Կեսօրից հետո արմավիրցի ֆերմերներն ու միրգ արտահանողները փակել էին Հոկտեմբերյան տանող ճանապարհը։ Նրանք բողոքում են տեսչական մարմնի լաբորատոր փորձաքննությունից, որի հետևանքով հուլիսի 16-ին տոննաներով ծիրանը, դեղձը և սալորն արտահանման արգելքի տակ է հայտնվել. տեսուչները պատահական արկղերում, օրինակ, թրթուր են գտել և որակազրկել ապրանքը։

Epress.am-ի հետ զրույցում արտահանողները պատմում էին՝ միրգն արդեն փչանում է, և եթե արտահանումը շարունակեն արգելել, բոլորը պարտքերի տակ են մնալու։ Տուժելու են և՛ տնտեսվարողները, և՛ գյուղացիները։ Պահանջում էին վերացնել լաբորատորիայի պահանջը և համոզում, թե հայաստանյան փորձաքննությունը Ռուսաստանում հաշվի չի էլ առնվում։

Պարզաբանումների համար Epress.am-ը հուլիսի 18-ին դիմել էր Տեսչական մարմին։ Կառույցի խոսնակ Անուշ Հարությունյանը հավաստիացրել էր՝ լաբորատոր փորձաքննությունը ռուսական կողմի պահանջն է, ոչ թե իրենց քմահաճույքը, ինչպես ֆերմերներն են կարծում։ Եթե այն չարվի Հայաստանում, այն արվելու է Ռուսաստանում, իսկ եթե թերացումներ արձանագրվեն՝ ռուսական շուկան կփակվի ամբողջ Հայաստանի համար։ Ռեսսելխոզնադզորի այս որոշման մասին Տեսչականի խոսնակը չէր հիշատակել։

Արտահանողներին այս բացատրությունը, ամեն դեպքում, չի գոհացրել։ Նրանք այսօր բեռնատարներով փակել էին Հոկտեմբերյալ տանող ճանապարհը։ Կարճ ժամանակ անց ճանապարհը բացվել էր, ժամը 4-ին տնտեսվարողները գնացել էին մարզպետարան՝ բանակցությունների։

Epress.am-ի հետ զրույցում բողոքի ցույցի մասնակցիներն ասում էին՝ եթե իրենց հարցին լուծում չտրվի, շարունակելու են ակցիաները։ Տեսչականը պնդում է՝ լաբորատոր փորձաքննությունից խուսափել հնարավոր չէ։ Անցած ամիսների ընացքում, ըստ կառույցի խոսնակի, նրանք խոչընդոտների չեն բախվել ոչ թե իրենց «պայմանավորվելու», այլ լաբորատորիաների վերաբերյալ միջպետական համաձայնության շնորհիվ։ 

Ամենակարևոր հարցը՝ արդյո՞ք ռուսների արգելքը կապ ունի ծիրանի արտահանման սահմանափակման հետ։ Տեսչականը սրան չի անդրադառնում։ Տնտեսվարողներն էլ ասում են, թե Ռոսսելխոզնադզորի վերջին որոշումը հին է ու «ֆեյք» և վերաբերում է լոլիկին ու խնձորին։ «Ռուսական կողմը չի կարող գալ, Հայաստանին ասել՝ ծիրանը գրեք հիվանդ, թող չգնա։ Եթե մեր շուկայում կարող ենք ծախել, եթե ծիրանը նորմալ է, ուրիշ շուկայի համար ո՞նց է դառնում աննորմալ։ Թո՛ղ սուբսիդավորեն գյուղացիներին, գյուղացիներն էլ տանեն էդ ծիրանը թափեն», – ասում էր բողոքի ցույցի մասնակիցներից մեկը։

Կախվածություն Ռուսաստանից 

Եթե այս խնդիրն արագ չկարգավորվի, եթե արտահանման արգելքը չհանվի՝ Հայաստանի գյուղատնտեսությունը մեծ կորուստներ է կրելու։

Հայաստանից միրգ-բանջարեղենի արտահանման 90 տոկոսը Ռուսաստանի ուղղությամբ է։ Հիմա արտահանման ամենաակտիվ սեզոնն է։ Ֆերմերներն ու տնտեսվարողները վարկերի տակ են։ Եթե արտահանում չլինի, ապրանքը մնալու է ներքին շուկայում։ Գները կընկնեն, պարտքերը կշատանան։

Այլընտրանքային շուկաներ փնտրելն էլ հեշտ չէ։ Հույսը ԵԱՏՄ երկների վրա է։ Եվրոպական շուկան մեծապես փակ է հայաստանյան գյուղմթերքի, թարմ մթերքի համար, քանի որ այն չի համապատասխանում Եվրոպայում գործող ստանդարտներին։

Ենթադրություններ կան, որ այս իրավիճակը հայ-ռուսական քաղաքական լարվածությամբ է պայմանավորված։ Ռուսաստանն այսկերպ պատժում է Հայաստանին, առնվազն՝ հիշեցնում Հայաստանի տնտեսական կախյալության մասին։ 

Անցած տարի էլ ռուսները կաթնամթերքի արտահանումն էին սահմանափակել՝ պատճառաբանելով այն «բացահայտած խախտումներով»։ Արդյոք դա պայմանավորված էր արտահանվող ապրանքի որակով՝ դժվար է ասել։ Շատ բաների վրա առաջ աչք կփակեին, հիմա կպնելու են ամեն փոքր թերացումից։