Ինտելեկտուալները միակն են, որ չեն հասկանում Դեղին բաճկոններին

Եթե իսկական հեղափոխական պահն այն է, ինչն ընդունված կատեգորիաները  բացարձակապես անկարող են բացատրել, ապա հիմա նշաններ կան, որ մենք հեղափոխական ժամանակներում ենք ապրում։

Ես ուղղակի ցնցված եմ՝ ինչ շփոթմունքի մեջ են հայտնվել Ֆրանսիայի և ընդհանրապես միջազգային վերլուծաբանները՝ փորձելով մեկնաբանել Դեղին բաճկոների գործողությունները։ Ինձ համար ակնհայտ է, որ այդ շփոթմունքի և թերահավատության պատճառը՝ նրանց գրեթե ի սպառ անկարողությունն է հասկանալու, թե ինչքան են իշխանության, աշխատանքի և  իշխանության դեմ շարժումների ձևերը փոխվել վերջին 50 տարվա ընթացքում, հատկապես 2008 թվականից ի վեր։ Ինտելեկտուալներն այդ փոփոխությունները չեն հասկացել։

Թույլ տվեք  նշել, թե, ըստ իս, որոնք են այդ շփոթմունքի պատճառները․

1․ Ֆինանսականացված տնտեսությունում, միայն փողի ստեղծման գործիքներին տիրապետողներն են (հիմնականում՝ ներդրողների, պրոֆեսիոնալ կառավարիչների դասակարգը), որ կարող են օգտագործել Ունիվերսալիզմի լեզուն։ Արդյունքում, ենթադրվում է, որ  բոլոր քաղաքական պահանջները հիմնված են լինում կոնկրոտ խմբերի շահերի և կարիքների վրա և դրանց պետք է վերաբերվել որպես ինքնությունների քաղաքականության դրսևորումների։ Դեղին ժիլետների սոցիալական հիմքը հաշվի առնելով՝ ենթադրվում է, որ նրանց պահանջները  անպայմանորեն պրոտո-ֆաշիստական բնույթ ունեն։

2. 2011 թվականից փոփոխվել է ընկալումը, թե ինչպիսին պետք է լինեն ժողովրդական, ժողովրդավարական շարժումները։ Հին ուղղահայաց և առաջնորդներով կազմակերպվելու կարգը արագ փոխարինվեց հորիզոնականության մասին մի մոտեցմամբ, որտեղ (ժողովրդավարական, էգալիտար) պրակտիկան և գաղափախախոսությունը նույն ամբողջության երկու կողմն են։ Այս նոր սահանումը ընկալելու անկարողությունը տեղ է տալիս թյուր մեկնաբանությունների, թե Դեղին ժիլետների պես շարժումները հակագաղափարական են, նույնիսկ նիհիլիստական։

Մի քիչ նախապատմություն․

1971 թվականից ի վեր, ինչ ԱՄՆ-ն հրաժարվեց ոսկու ստանդարտից, մենք ականատես ենք լինում կապիտալիզմի բնույթի ամբողջական փոփոխության։ Շահույթի մեծ մասը գոյանում է ոչ թե արտադրությունից, կամ գոնե մարքեթինգից, այլ պարտքեր և վարկեր մանիպուլյացնելուց, վարձակալության վճարները կարգավորելուց։ Պետություններն ու ֆինանսական կառույցները այնքան են միաձուլվում, որ գնալով բարդանում է դրանց տարբերելը, իսկ ունեցվածքն ու իշխանությունը (հատկապես, փող (վարկ) ստեղծելու իշխանությունը) նույնպես դառնում են փաստացի նույն բանը։ Ահա սրա վրա էինք մենք ուշադրություն հրավիրում Օքյուփայ Ուոլ Սթրիթի ժամանակ, երբ մենք խոսում էինք բնակչության մեկ տոկոսի մասին։ Այդ մեկ տոկոսը կարող է ունեցվածքը վերածել քաղաքական ազդեցության, իսկ քաղաքական ազդեցությունը՝ ունեցվածքի: Եվ սակայն, քաղաքական գործիչներն ու մեդիան հետևողականորեն հրաժարվում են ընդունել այս նոր իրողությունները, օրինակ, հանրային դիսկուրսում դեռ խոսվում է հարկային քաղաքականությունից, կարծես թե դա կառավարության աշխատանքի համար փող հավաքելու գործիք է, մինչդեռ իրականում այն գործիք է՝ ա) երաշխավորելու, որ վարկավորման միջոցները երբեք չժողովրդավարացվեն (քանի որ միայն պաշտոնապես հաստատված վարկերով է կարելի հարկեր մուծել)  և բ) փոխանցելու տնտեսական ուժը մի սոցիալական սեկտորից՝ մյուսին։

2008  թվականից ի վեր պետությունները փող են լցնում համակարգեր, որոնցից շահում են նրանք, ով արդեն իսկ ունեն ֆինանսական կապիտալ, կամ նրանք, ովքեր վերջիններիս տեխնոկրատ, մենեջեր ընկերներն են: Ֆրանսիայում, իհարկե, դրանք Մակրոնիստներն են: Այդ մարդկանց թվում է, թե իրենք ամեն հնարավոր ունիվերսալիզմի մարմնացումն են: Նրանց՝ ունիվերսալության մասին պատկերացումը խարսխված է շուկա հասկացության մեջ կամ ավելի շուտ դառնում է շուկա՝ գումարած բյուրոկրատիա խառնուրդի մեջ, ինչը այսպես կոչված քաղաքական կենտրոնի գաղափարախոսությունն է: Այս ցենտրիստ իրողության մեջ աշխատավոր մարդիկ զրկված են ունիվերսալիզմից, ուղղակի քանի որ չեն կարող դա իրենց թույլ տալ ֆինանսապես: Երկրագնդի փրկության, այլ ոչ թե ուղղակի գոյատևման համար, պայքարելը հետևանքն է փողի ստեղծման գործող այս ձևի: Որևէ մեկը, ով ստիպված է միայն իր և իր ընտանիքի նյութական կարիքների մասին մտածել, միանգամից համարվում է ինքնության առաջամարտիկ: Որոշ ինքնությունները գուցե կան, բայց ասելը, թե սա “սպիտակ աշխատավոր դասակարգի” շարժում է, ռասիզմ է։ Նույն բանին ականատես եղանք ԱՄՆ-ում, որտեղ լիբերալ մեկնաբանները հաջողացրեցին պնդել, թե Ապալաչիայի ածխային հանքերում ածխագործները, որ քվեարկում են Բերնի Սանդերսի օգտին (ով, ի դեպ, հրեա սոցիալիստ է), այդպիսով  ռասիսզմ են դրսևորում։ Հիմա էլ ասում են, թե Դեղին ժիլետները պետք է, որ ֆաշիստ լինեն, եթե նույնիսկ իրենք դա չեն գիտակցում։

Շարժման կայֆը հասկանալու համար անհնրաժեշտ է հասկանալ հետևյալ գործոնները, որոնք հիմնականում արհամարվում են:

Առաջինն այն է, որ ֆինանսականացված կապիտալիզմում դասակարգային ուժերի նոր օտարում է առաջացել, ընդհանուր ասած՝ տեխնո-մենեջերական աշխատողները, որոնք կատարում են բուլշիթ աշխատանք ընդդեմ աշխատավորների, ում հիմա անվանում են հոգատար դասակարգեր, դա նրանք են, ովքեր խնամում, պահպանում են, ոչ թե արտադրում: Մի պարադոքսալ բան. թվայնացումը արդյունաբերական արտադրությունը անհամեմատ ավելի արդյունավետ է դարձրել, մինչդեռ այն քցել է առողջապահության, կրթության, և այլ խնամող ոլորտների որակը:

Նաև, ռեսուրսները ուղղվում են ադմինիստրատիվ դասակարգերին։ Արդյունքում ամենուր ուսուցիչները, բժիշկները, բուժաշխատողները եվ «խնամող» այլ  աշխատանքներ կատարողներն են դառնում քաղաքականապես ակտիվ աշխատավորները։ Փարիզում անցյալ շաբաթ տեղի ունեցած բախումները շտապօգնության աշխատողների և ոստիկանների միջև այս առումով նշանային են։ Հանրային դիսկորսը այս նոր իրողությունները չի ընդունում, բայց վաղ թե ուշ մենք պետք է նոր հարցադրումներ բարձրացնենք․ ինչ տիպի աշխատանքը կարող է և պետք է ավտոմատացվի, ինչքան ենք մենք պահպանելու այս համակարգը, որտեղ ինչքան մարդկանց օգտակար է ձեր աշխատանքը, այնքան ավելի քիչ դուք կվարձատրվեք։

Երկրորդ. շարժումների մասին սահմանումները փոխվել են։ Օքյուպայի հորիզոնական, ուղիղ ժողովրդավարական, առանց առաջնորդ կառուցվածը համատարած ծաղրանքի էր ենթարկվում և դա համարվեց շարժման «ձախողման» պատճառը, երբ շարժումը ճնշեցին։ Իհարկե, այդ կառուցվածքը էզոթերիկ էր թվում, քանի որ այն հղում էր ոչ միայն անախիզմի, այլև ռադիկալ ֆեմինիզմի ավանդույթի, նույնիսկ, բնիկ ժողովրդների հոգևորականության վրա։ Բայց հիմա ակնհայտ է, որ այդ հորիզոնականությունը դարձել է ինքնակազմակերպման դեֆոլտ մոդելը ամենուր՝ Բոսնիայից մինչև Չիլի, Հոնգ Կոնգից մինչև Քուրդիստան։

Միակ դասակարգը, որ անկարող է այս նոր իրողությունները հասկանալ  ինտելեկտուալներն են։ Աջ և ձախ ինտելեկտուալները պնդում են, որ Դեղին ժիլետները «հակա-գաղափարական» են։ Նրանք չեն հասկանում, որ հորիզոնական սոցիալական շարժումները, տեսության և պրակտիկայի միությունը իրականում գոյություն ունեն գործնականում։ Այս շարժումները ինտելեկտուալ առաջնորդության կարիք չունեն, որ իրենց գաղափախոսթյուն տա։ Քանի որ նրանք ունեն գաղափարախոսություն․ ինտելեկտուալներին մերժելու և հորիզոնական ժողովրդավարությանը տրվելու գաղափարախոսություն։

Իհարկե, շարժումներում  ինտելեկտուալները դեր ունեն․ ավելի շատ պետք է լսեն, քան խոսեն։

Այս նոր իրողությունները՝ փողի և իշխանության նոր հարաբերությունները, ժողովրդավարության մասին նոր պատկերացումները մոտ ապագայում չեն փոխվի։ Մեր ոտքերի տակից հողը փախել է, և մենք պետք է վերանայենք, ում կողմից ենք մենք․ ֆինանսական իշխանության անօդ ունիվերսալիզմի, թե նրանց, ովքեր ամեն օր հոգ են տանում հասարակությանը:

Դեյվիդ Գրեբեր, ամերիկացի մարդաբան
բնօրինակն այստեղ