Epress.am Լուրեր Հայաստանից
Գիտնականները հետազոտել են միջնադարում ժանտախտից մահացածների կմախքի ԴՆԹ-ն և համեմատել պանդեմիան վերապրածների ժամանակակից սերունդների ԴՆԹ-ի հետ։ Պարզվել է, որ ինչն օգնում էր միջնադարյան մարդուն ողջ մնալ, հիմա վնասում է նրա սերունդների առողջությանը։
Մասնավորապես՝ գիտնականները հայտնաբերել են, որ գոյություն ունեն հատուկ գենային մուտացիաներ, որոնց շնորհիվ միջնադարյան մարդուն հաջողվել է ողջ մնալ աշխարհի ամենամահացու պանդեմիայի ժամանակաշրջանում։ Սակայն այդ նույն մուտացիաները ժամանակակից աշխարհում կապված են մարդկանց ախտահարող մի շարք աուտոիմուն հիվանդությունների հետ։
Աուտոիմուն հիվանդությունների ժամանակ խանգարվում է նորմալ հյուսվածքի նկատմամբ իմուն համակարգի հանդուրժողականությունը, ինչի արդյունքում իմունային բջիջները հարձակվում են մարդու առողջ հյուսվածքների վրա։ Պարզ ասած՝ օրգանիզմը պայքարում է ինքն իր դեմ։
14-րդ դարում տարածված սև մահի կամ ժանտախտի հետևանքով աշխարհում մինչև 200 միլիոն մարդ է մահացել, որը բնակչության մոտ մեկ երրորդն էր։ Գիտնականների կարծիքով՝ այդ մեծ պատմական միջադեպը չէր կարող ազդեցություն չունենալ մարդու էվոլյուցիայի վրա։
Այս ենթադրությունը ստուգելու նպատակով՝ սկզբում հետազոտել են 206 հնադարյա կմախքների ատամներից ստացված ԴՆԹ-ն և առանձնացրել դրանք ըստ ժամանակահատվածների՝ պանդեմիայից առաջ, հետո և դրա ընթացքում։
Համեմատելով դրանց գենետիկ կառուցվածքը՝ գիտնականները բացահայտել են, որ ERAP2 անվանումը կրող գենի մուտացիաներն ունեցող մարդիկ պանդեմիայի ժամանակ ողջ էին մնում մոտ 40%-ով ավելի բարձր հավանականությամբ։
Սովորաբար այս գենը կոդավորում է սպիտակուցներ, որոնք օրգանիզմ մուտք գործող միկրոբներից մասնիկներ են կտրում և ներկայացնում են դրանք իմուն համակարգի բջիջներին՝ դարձնելով իմունիտետի պատասխանը ավելի թիրախավորված և արդյունավետ։
Յուրաքանչյուր մարդ ունի երկու ERAP2 գեն․ մեկը ստանում է մորից, մյուսը՝ հորից։ Գենը մարդկանց մոտ կարող է հանդիպել մի քանի տարբերակներով՝ լավ աշխատողից մինչև ոչ ֆունկցիոնալ։
Այն բախտավորները, որոնք միջնադարում և՛ մորից, և՛ հորից ժառանգում էին գենի լավ աշխատող տարբերակը, ավելի մեծ հավանականությամբ էին հաղթահարում ժանտախտը։ Ողջ մնացողները բազմանում էին ու վարակի դեմ արդյունավետ գործող գենը փոխանցում հետագա սերունդներին՝ այդպիսով դարձնելով գենի այդ տարբերակը ավելի հաճախ հանդիպող։
Խնդիրը նրանում է, որ այս գենը կապակցված է մի խումբ աուտոիմուն և աուտոբորբոքային հիվանդությունների հետ, ինչպես օրինակ՝ Կրոնի հիվանդությունը։ Վերջինս ստամոքսաղիքային համակարգի (հաճախ՝ աղիների) պատի բոլոր շերտերը ախտահարող բորբոքային հիվանդություն է, որը սովորաբար արտահայտվում է որովային ցավով, փորլուծությամբ, տենդով և քաշի կորստով, իսկ որպես բարդություն՝ կարող է զարգանալ սակավարյունություն, հոդերի կամ աչքերի բորբոքում և այլն։