Ինչու էր Բաղրամյանը քայլում անապատով․ հարցազրույց կոմունիստական առաջնորդի հետ

Երջանիկ Ղազարյանի հետ մեր զրույցին կուզեի նախակցել փոքրիկ մի պատմություն։ Ի սկզբանե ես նախատեսում էի հարցազրույցների շարք անել Հայաստանի կոմունիստական կուսակցության ռեգիոնալ ակտիվիստների հետ։ Հետաքրքիր էր՝ ինչով է ապրում, եթե, իհարկե, ապրում է, «կոմունիստական շարժումը»։ Կենտկոմի առաջին քարտուղարի հետ շփվելու պլաններ չունեի. երբեք չեմ առնչվել մեծ կազմակերպությունների ղեկավարների հետ, դժվար էր անգամ պատկերացնել՝ ինչպես ենք ընդհանուր լեզու գտնելու։ Բայց երբ զանգեցի Կոմունիստական կուսակցություն՝ տեղական ակտիվիստների կոնտակտները ստանալու համար, ինձ ուղարկեցին Երջանիկի մոտ։ Նա զարմացավ, որ ես մտադիր եմ հարցազրույց վերցնել շարքային կոմունիստաներից՝ առանց նախօրոք իր հետ խոսելու և համապատասխան թույլտվություն ստանալու։ Որոշ ժամանակ անց, այնուամենայնիվ, համաձայնեց ծանոթացնել վանաձորցի մի կոմունիստի հետ, քիչ անց՝ փոշմանեց և հրավիրեց ինձ կուսակցության երևանյան գրասենյակ, որը, ինչպես բացատրեց Երջանիկը, գտնվում է Ռուսաստանի դեսպանատան կողքին։

Ձեր ելույթներում դուք հաճախ դիմում եք անցյալին։ Որպես մարդ, որ երբեք չի ապրել ո՛չ ԽՍՀՄ-ում, ո՛չ էլ Հայաստանում կխնդրեի, որ կուսակցության մասին պատմեիք մաքուր էջից։ Ի՞նչ նպատակ է իր առջև դնում ձեր կազմակերպությունը։

Մեր կուսակցության, ինչպես և բոլոր կոմունիստական կուսակցությունների՝ հատկապես հետխորհրդային տարածքում, նպատակն է գալ իշխանության և հաստատել սոցիալիստական կարգեր։ Կապիտալիզմը, որը հաղթանակեց պոստսովետական հանրապետություններում, մենք համարում ենք կործանարար համակարգ։ Ուստի՝ իշխանության գալով ուզում ենք վերականգնել Սովետական Միությունը։

Անցած երեսուն տարիները ցույց տվեցին, որ լավագույն կյանքն ապահովում է համակարգը, որում ռազմավարական բոլոր ոլորտները գտնվում են պետության վերահսկողության ներքո։ Մարդիկ լավ կապրեն, ինչպես Սովետական Միությունում։

Կոմունիստական կուսակցության համար հեշտ չէ, այո։ Մի կողմից՝ սերունդ է մեծացել, որը չի տեսել սովետական կարգերը, սոցիալիստական պետականությունը։ Մյուս կողմից՝ արհմիություններ էլ չունենք, քանի որ գործարաններն ու արտադրությունները քայքայված են։ Բանվոր դասակարգը, որը մեր հիմնական ընտրազանգվածն է, որպես այդպիսին գոյություն չունի։

Երջանիկ Ղազարյանը՝ Ռուսաստանի երևանյան դեսպանատան մոտ, մարտի 4, 2022 թվական․ աղբյուր

Այսինքն՝ դուք կողմ եք խոշոր և միջին արդյունաբերության ամբողջական ազգայնացմա՞նը։ Թե՞ զուտ սոցիալական պետությունն էլ կբավարարի ձեզ։

Սոցիալիստական կարգը ինքնին սոցիալական պետություն է։ Իհարկե, տնտեսության ռազմավարական ճյուղերը պետք է լինեն պետության անմիջական վերահսկողության տակ, ընդերքն ու մնացած ամեն ինչը պետք է ազգայնացնել։ Նույնիսկ ԱՄՆ-ում և Մեծ Բրիտանիայում, չնայած մենք չենք ընդունում այդ անգլոսաքսերին, շատ բան ազգայնացված է՝ պատկանում է պետական ընկերություններին։

Կպատմե՞ք՝ ինչպես եք պատկերացնում այդ անցումը՝ կապիտալիստական տնտեսությունից պետականին։ Դուք պլանավորում եք իշխանության գալ ընտրությունների միջոցո՞վ։ 

Մեր կանոնադրությունում այդպես էլ գրած է՝ գալ իշխանության ընտրությունների միջոցով։ Բայց մենք հասկանում ենք, որ այս երկրում ընտրությունների միջոցով իշխանության գալ չի ստացվի։ Ուրիշ ձև է պետք։ Մենք մասնակցելու ենք ընտրություններին, բայց առանց մեծ հույսերի։ Ընտրությունները կազմակերպում են իշխանավորները՝ իշխանություն մնալու համար։

Եթե դուք՝ դեմոկրատական կամ ցանկացած այլ ճանապարհով, գաք իշխանության և որոշեք ազգայնացնել խոշոր ձեռնարկությունները, հանքերը և այլն, սեփականատերերը կընդդիմանան։ Ո՞ւմ վրա եք հենվելու այդ պարագայում։

Երբ միջին խավ ձևավորենք, կհենվենք միջին խավի և բանվոր դասակարգի վրա։ Այդպես է գրված նաև մեր կանոնադրությունում։ Դա հետևում է մեր գաղափարախոսությունից։

Այսինքն՝ հարկավոր է նախ ստեղծել սոցիալական պետություն, թեկուզ և կապիտալիստական, որը թույլ կտա, ինչպես դուք ասացիք, ձևավորել միջին խավ:

Մեր կանոնադրությունում գրված է, որ մենք ընդունում ենք նաև մասնավոր սեփականությունը։

Ես ուղղակի փորձում եմ հասկանալ այն փուլերը, որոնց միջով դուք ուզում եք անցկացնել պետությունը․․․

Իսկ քանի՞ փուլով է անցել սոցիալիզմը Ռուսաստանում՝ կապիտալիզմից դեպի սոցիալիզմ առանձին վերցրած պետությունում։

Այսօր մենք օրինակելի ենք համարում չինական մոդելը, որտեղ կա նաև մասնավոր սեփականություն, բայց ռազմավարական ոլորտները պետության վերահսկողության տակ են, և կարևորագույն ընկերությունների բաժնետոմսերի վերահսկիչ փաթեթը գտնվում է պետության ձեռքերում։

Իհարկե, կարող են լինել նաև մասնավոր ընկերություններ, որոնք կմրցակցեն այլ տեսակների հետ։ Կլինեն, օրինակ, կոլխոզներ, սովխոզներ, ֆերմաներ․․․ Ո՞վ կհաջողի, ո՞ւմ մոտ ավելի լավ կստացվի։

Այսպիսով, մենք հիմնվելու են չինական մոդելի վրա, չնայած խորհրդային փորձը նույնպես կարևոր է մեզ համար։ Եվ կոլեկտիվիզացիան, և ինդուստրիալիզացիան ճիշտ էին, մենք դրանք ևս կանենք։

Բայց չինական մոդելը մասնակի պրիվատիզացման միջոցով պլանային տնտեսությունից նահանջելու հետևանք էր, իսկ դուք բոլորովին այլ՝ կապիտալիստական տնտեսությունից մասնակի պլանայինի անցնելու նպատակ եք հետապնդում։ Հարցս հետևյալն է՝ ինչպե՞ս եք խլելու, հետ վերցնելու սեփականությունը։

Մենք ոչ միայն հետ ենք վերցնելու, այլև ինքներս ենք ստեղծելու։ Կարևորը ռազմավարական ոլորտները պետական դարձնելն է։ Թե չէ որոշ բաներ կարելի է նաև մասնավոր թողնել․․․

Դուք նշում էինք, որ կուզեիք հենվել բանվոր դասակարգի վրա։ Ինչպե՞ս եք աշխատում բանվորների հետ։

Մենք միշտ էլ հենվել ենք բանվոր դասակարգի վրա, բայց հիմա այն որպես այդպիսին չկա։ Կան գրասենյակային աշխատողներ։ Մենք փորձում ենք տարածել մեր տեսակետը տարբեր մեթոդներով՝ ինտերնետի, կայքի, ֆեյսբուքի միջոցով։

Ինչպե՞ս եք գնահատում ձեր վարկանիշը։ 

Կոնկրետ թիվ չեմ կարող նշել։ Մենք, ամեն դեպքում, պետք է հատեինք ընտրաշեմը։ Առաջ այն 5 տոկոս էր, հիմա դարձել է 4։ Բայց վերջին 3-4 տարիներին մենք չենք մասնակցել ընտրություններին, քանի որ դրա համար հարկավոր է 10 միլիոն դրամ ընտրագրավ վճարել։ Հաջորդ ընտրություններին կդառնա 8 միլիոն։ Միևնույնն է՝ շատ է։

Ձեր կողմնակիցների թվի վերաբերյալ ինչ-որ վիճակագրություն ունե՞ք։  

Մեր կողմնակիցների մեծ մասը Հայաստանում չէ։ Մեր կողմնակիցները Ռուսաստանում և այլ երկրներում են աշխատում։ Բայց մենք վստահ ենք, որ այսօրվա իրավիճակը ընտրազանգվածին անխուսափելիորեն շարժելու է դեպի ձախ։ Մարզերում մեզ հասկանում են, երբ հասկանում են, թե ինչպես իրենց օգտագործեցին սկզբում առաջին, հետո երկրորդ, հետո երրորդ իշխանությունները։ Մարդիկ հասկացան՝ սովետական իշխանությունների օրոք միևնույնն է ավելի լավ էր։ Հիմա 1-2 տոկոսն է լավ ապրում, մնացածը գոյատևում են։ Մեզ մոտ բնակչության համարյա 40 տոկոսը հատել է աղքատության շեմը։

Դուք ասացիք, որ Հայաստանում արհմիություններ գրեթե չկան։ Մի քանի ամիս է, ինչ ես Հայաստանում եմ, այս ընթացքում լսել եմ առնվազն երկու ինքնաբուխ գործադուլների մասին․ մեկը՝ հանքում, մյուսը՝ շինհրապարակում։ Արդյո՞ք սա լավ հենք չէ՝ գործուն արհմիություն ձևավորելու համար։ Ձեր կուսակցությունն այս ուղղությամբ ի՞նչ է անում։

Մենք մտահղացումներ էլ ունենք, գաղափարներ էլ ունենք։ Բայց Խորհրդային Միության փլուզումից հետո երկրում բոլոր հարաբերությունները փողային են։ Մարդիկ մասնակցում են ինչ-որ բանի, երբ շահ են տեսնում։

Երջանիկ Ղազարյանը (երկրորդ շարքում՝ դրոշի հետևում) քայլերթին, 2022 թվականի մայիսի 1, աղբյուր

Դուք կարող էիք, օրինակ, իրավաբանական աջակցություն ցուցաբերել աշխատավորներին, որոնք աշխատանքային կոնֆլիկտի մեջ են հայտնվել։

Մենք իրավաբաններ գտնելու և նրանց վարձատրելու հնարավորություն չունենք։

Հավանաբար, կան նաև գաղափարական իրավաբաններ, որոնք երբեմն պատրաստ են անվճար աշխատել․․․

Ես գաղափարական իրավաբան չեմ տեսել։ Գուցե կան լիբերալներ, բայց ո՛չ կոմունիստներ։ Չնայած՝ մենք մի քանիսն ունենք։ Բայց դա բավարար չէ։

Ձեր կուսակիցների շրջանում իրավաբաններ կամ աշխատանքային իրավունքի մասնագետներ չկա՞ն։ Ի՞նչ եք կարծում՝ ինչո՞ւ չկան։

Մի քանի հոգի կա․․․ Եվ առհասարակ՝ մեզ մոտ շատ բան կա, տարբեր մասնագիտությունների տեր մարդիկ կան։ Մարդկանց հասցրել են նրան, որ ամեն մեկն ինչ-որ ձև փորձում է ընտանիք պահել։ Ինչ-որ բանի մասին մտածել սկսում են միայն նրանք, ովքեր ապահով են, կամ նրանք, ովքեր կորցնելու ոչինչ էլ չունեն։ Այդպիսին է կապիտալիստական համակարգը․ երկու-երեք հազար մարդ աշխատում է, որ մեկը հարստանա և լավ ապրի։

Իսկ ի՞նչ լուսավորչական միջոցառումներ, խմբակներ եք կազմակերպում։

Իհարկե, լավ կլիներ դրանով զբաղվել։ Բայց հիմա մենք ուրիշ խնդիրներ ունենք։ Մենք ամրացնում ենք կուսակցական բջիջները և աջակցում ենք հայ-ռուսական հարաբերությունների հետ կապված ակցիաներին։ Օրինակ՝ հենց երեկ միջոցառում է եղել՝ ի աջակցություն ռուսական բանակի և մեր դաշնակցային հարաբերությունների։ Չէ որ արևմտամետները հիմա հակառուսական մեծ արշավ են բարձրացրել։

Ի՞նչ եք կարծում՝ հնարավո՞ր է սոցիալիզմ առանձին վերցրած Հայաստանում։

Մեծ մասը համարում է, որ մինչև կոմունիստները իշխանության չգան Ռուսաստանում, մյուս երկրներում էլ չեն գա։ Բայց դա չի նշանակում, որ մենք չպետք է պայքարենք։ Մենք պետք է անենք մեր աշխատանքը, նպաստենք ընդհանուր շարժմանը, մենք պետք է օգնենք Ռուսաստանին։

Ինչո՞ւ հենց Ռուսաստանին։ Գուցե կոմունիստները իշխանության գան որևէ այլ երկրում։

Որտե՞ղ։ Իհարկե, կա Չինաստանը։ Նման բան կարող է լինել նաև Լատինական Ամերիկայում, բայց դա շատ հեռու է մեզնից։ Արևմուտքում կոմունիստները երբևէ իշխանության եկած կա՞ն։ Այնտեղ սոցիալ-դեմոկրատներ են։

Ինչո՞ւմն է ձեզ համար սոցիալ-դեմոկրատական մոդելի տարբերությունը չինականից։ Երկու դեպքում էլ մասնավոր սեփականություն է՝ պետության փայատերությամբ։

Սոցիալ-դեմոկրատիան բուրժուական է։

Խնդիրը, ի վերջո, անվանումը չէ։ Ահա՝ դուք ուժեղ պետություն և սոցիալական երաշխիքներ եք ուզում։ Սոցիալ-դեմոկրատներն էլ են նույն բանն ասում։

Նրանք, իհարկե, աջերից և լիբերալներից լավ են լուծում սոցիալական խնդիրները, բայց միևնույնն է՝ մասնավոր սեփականության կողմնակից են։ Նույնիսկ այն սոցիալիստները, որոնք իշխանության եկան Եվրոպայում, օրինակ՝ Իսպանիայում․․․ ինչո՞վ են նրանք տարբերվում աջերից, լիբերալներից, շուկայականներից։

Իսկ սկանդինավյան սոցիալ-դեմոկրատիա՞ն։

Նորվեգիան Սովետից լավ բաներ է վերցրել՝ կրթություն, սոցիալական իրավունքներ, բայց շվեդական մոդելում սոցիալիզմից միայն անունն է մնացել։

Այնտեղ ավելի շատ սոցիալական երաշխիքներ կան, քան Չինաստանում։

Նայեք Շվեդիայի բնակչությանը և Չինաստանի բնակչությանը։ Մի բան է՝ պահել մի քանի միլիոն, այլ բան՝ մեկուկես միլիարդ մարդու։

Այդ չափանիշով Հայաստանն ավելի մոտ է Շվեդիային․․․

Մենք մենթալիտետով ասիական երկիր ենք։ Կամ եվրասիական։ Ոնց որ Ռուսաստանը։

Կարծում եք՝ ձեր ընտրազանգվածի համար ավելի ըմբռնելի, ավելի հասկանալի է չինակա՞ն փորձը։

Անշուշտ, նրանց, ովքեր Եվրոպա են ուզում, ավելի մոտ է շվեդական սոցիալիզմը։

Եթե վերադառնանք Ռուսաստանին, այնտեղ բնավ կոմունիստները չեն իշխում։ Միևնույն ժամանակ, որոշ կոմունիստներ հետապնդումների են ենթարկվում։ Իսկ դուք Ռուսաստանի այսօրվա իշխանությունների հետ համագործակցության կողմնակիցն եք․․․ 

Իհարկե, մեզ համար առաջին տեղում ՌԴԿԿ-ն է՝ КПРФ-ը։ Բայց մենք Ռուսաստանի հետ ենք․ այսօր այնտեղ մեկ իշխանություն է, վաղը մեկ այլ իշխանություն կլինի։ Իհարկե, չէինք ցանկանա, որ Ռուսաստանում իշխանության գային արևմտամետ լիբերալները․ նրանք իշխել են 90-ականներին, և մենք տեսել են, թե ինչ են արել երկրի հետ։ Այնուամենայնիվ, մենք Ռուսաստանի հետ ենք՝ 18-րդ դարից ի վեր։ Ժամանակին նաև Ռուսական կայսրության մեջ ենք եղել։ Ելցինի օրոք մենք դեմ էինք Ելցինին, բայց միևնույնն է՝ այն ժամանակ ևս Հայաստանը Ռուսաստանի հետ էր։ Հայաստանի փրկությունը Ռուսաստանի մեջ է։ Սա ցույց է տվել և ապացուցել պատմությունը։ Այս հողի վրա թափվել է հայ զինվորի արյունը․․․ և ռուս զինվորի արյունը։ Ոչ ամերիկացին, ոչ ֆրանսիացին, ոչ գերմանացին այստեղ չի եկել կռվելու։ Եկել է միայն Ռուսաստանը։

Դատելով լուրերից՝ վերջին շրջանում հայաստանցիներից շատերը դժգոհ են նրանից, թե ինչպես է ՀԱՊԿ-ն արձագանքում Հայաստանի ինքնիշխան տարածքի նկատմամբ Ադրբեջանի ագրեսիային։ Ջրի երես դուրս եկավ նաև զենքի պատմությունը, որի դիմաց Ռուսաստանին վճարել են դեռևս 2021 թվականին և որն առ այսօր չի մատակարարվել։

Ինչ վերաբերում է այդ պայմանագրին, ես բավարար տեղեկություններ չունեմ, ուստի՝ թողնեմ առանց մեկնաբանությունների։ Ինչ վերաբերում է ՀԱՊԿ-ին՝ հասկանալի է։ Հայաստանը ՀԱՊԿ-ի մեջ է։ Այն զենք է ստացել՝ և՛ անվճար, և՛ ներքին գներով։ Ո՞վ է խանգարում Հայաստանին ուրիշ տեղերից զենք գնել։ Օրինակ՝ Հորդանանից, Չինաստանից, Հնդկաստանից։ Փող ունեք՝ գնացեք առեք։ Ռուսաստանը այսքան բան է տվել․․․

Հասկանալի է, չէ՞, որ առաջվա պես նրանք արդեն չեն կարող․ ընթանում է հատուկ ռազմական օպերացիան, որոշ բաներ փոխվել են, այնտեղ մոբիլիզացիա է հայտարարված¹.

Երջանիկ Ղազարյանը՝ ի աջակցություն ռուսական բանակի, մարտի 4, 2022 թվական․ աղբյուր

Այնուամենայնիվ՝ ինչպե՞ս եք գնահատում ՀԱՊԿ-ի անգործությունը Ադրբեջանի վերջին հարձակման ընթացքում։

ՀԱՊԿ-ը ինչ արել է՝ ճիշտ է արել։ ՀԱՊԿ-ը հարցերը լուծում է ոչ թե ռազմական, այլ քաղաքական և դիվանագիտական մեթոդներով։

Ղազախստանում լուծեցին ռազմական մեթոդներով։

Նրանք ուղղակի զորքեր մտցրեցին։ Ի՞նչ է՝ կռվե՞լ են։ Ո՞ւմ հետ են կռվել։

Չեն կռվել, բայց զորքեր են բերել։ Այս անգամ ինչո՞ւ չբերեցին։

Հարկավոր է հասկանալ մենթալիտետը։ ՀԱՊԿ-ի որոշ անդամներ մուսուլմանական երկրներ են։ Ես չեմ ուզում մտնել այս հարթություն, բայց չեմ կարծում, որ Ղազախստանը կգնար Ադրբեջանի հետ պատերազմելու։

Եկեք հիշենք նաև 2018 թիվը․ այն ժամանակ ՀԱՊԿ-ը ղեկավարում էր հայ Խաչատուրովը, նա հեղինակություն ուներ ՀԱՊԿ-ում, բայց նրան հանեցին, իսկ հետո՝ դատեցին։ Բազմաթիվ սխալ քայլեր են արվել։ Պետք է հիշել, որ Ամերիկան Հայաստանին հանգիստ չի թողնի։ Նա ուզում է պոկել Հայաստանը Ռուսաստանից․ հենց Ռուսաստանը անհաջողություններ ունեցավ Խարկովի մարզում, Ադրբեջանը իսկույն հարձակվեց Հայաստանի վրա։ Այստեղ ուզում էին երկրորդ ճակատ բացել, որպեսզի Ռուսաստանի համար ավելի դժվար լինի։ Բայց Ռուսաստանը կանգնեցրեց այդ կոնֆլիկտը դիվանագիտական ճանապարհով, ինչը ընդունում են անգամ Հռոմի Պապն ու ամերիկացի մի սենատոր։

Նրանք այնքան լավ բաներ են արել մեզ համար, մի անգամ չօգնեցին և ի՞նչ՝ պետք է հարաբերություններ խզե՞լ։ Պատմությունը ցույց է տվել, որ մենք մենակ ենք մնալու դեմ առ դեմ 80-միլիոնանոց Թուրքիային։ Ի՞նչ ենք անելու։ Հարկավոր է իրատեսական նայել։ Սրանք ժամանակավոր դժվարություններ են, պետք չէ հուսահատվել։ Իհարկե, լավ կլիներ, որ Սովետական Միությունը վերականգնվեր, և մենք ապրեինք եղբայրական ժողովուրդներով։

Ինչպե՞ս է եղբայրական հարաբերությունների մեջ տեղավորվում, օրինակ, դրվագը, երբ Ռուսաստանը պարտքի դիմաց վերցրեց Հայաստանի բազմաթիվ ակտիվները։ Այժմ Ռուսաստանը փող է աշխատում հայկական ենթակառուցվածքների հաշվին․․․

Կարծում եմ, դա ճիշտ էր․ այն ժամանակ մենք ի վիճակի չէինք վերադարձնել պատքերը։ Միևնույնն է՝ այդ հաստատությունների մեծ մասը այժմ գործում է և եկամուտ բերում Հայաստանին։ Ցանկացած պետություն նույնը կաներ։

Ի՞նչ է՝ ամերիկացիք ուրիշ երկրնրում պարտքի դիմաց ձեռնարկություններ չեն վերցնո՞ւմ։ Ես մտածում եմ՝ ավելի լավ է թող դա Ռուսաստանն անի, քան թե Ամերիկան կամ Բրիտանիան։

Դժվար է պատկերացնել, որ ԽՍՀՄ-ը, օրինակ, Մոնղոլիայից պարտքի դիմաց երկաթգիծ վերցներ։

ԽՍՀՄ-ը ուրիշ էր։ Այն ժամանակ սոցիալիստական պետություն էր։ Այժմ Ռուսաստանը կապիտալիստական պետություն է՝ ուրիշ մոտեցումներ, ուրիշ մտածողություն։ Այդ ձեռնարկությունները միևնույնն է չէին աշխատում, իսկ հիմա մենք ունենք գործող երկաթգիծ, «Գազպրոմ Արմենիան» աշխատում է, գործարաններն աշխատում են, բոլորը հարկ են մուծում, աշխատատեղ ստեղծում։ Կարծում եմ՝ վատագույն տարբերակը չէ։

Ռուսաստանը չլիներ, կլիներ Թուրքիան կամ Բրիտանիան։ Մեզ՝ կոմունիստներիս համար, ավելի լավ է, որ դա անի Ռուսաստանը։ Իհարկե, ավելի լավ կլիներ, որ մենք ինքներս ապահովեինք այդ ձեռնարկությունների աշխատանքը, բայց նրանք նման հնարավորություններ չունեին այն ժամանակ, չնայած՝ չունեն նաև հիմա։

Լավ։ Ուզում եմ ձեզ նաև Կոմունիստական կուսակցությունների միության՝ ԿԿՄ-ԽՄԿԿ-ի մասին հարցնել։ Համացանցում նրանց գործունեության մասին հաջողվեց գտնել միայն այն, որ պարբերաբար համագումարներ են լինում։ Կոնֆերանսը, որին դուք մասնակցում էիք մեր հարցազրույցից առաջ, ԿԿՄ-ԽՄԿԿ-ի գծո՞վ էր։

Այո՛։ Սովետական Միության հարյուրամյակին ընդառաջ մենք ուզում ենք կազմակերպել «ԽՍՀՄ՝ մեծ երկիր» միջոցառումը՝ մրցույթ երեխաների և դեռահասների համար։ Կլինեն նաև այլ միջոցառումներ։

Նիստին ներկա էին ԿԿՄ-ի մեր ընկերները, Պետդումայի պատգամավորները։ Վերջին անգամ մենք առերես հանդիպել ենք հուլիսին՝ սկզբում ԿԿՄ-ԽՄԿԿ-ի գործկոմի նիստին, իսկ հետո մենք բոլորս՝ Գենադի Անդրեևիչի հետ միասին, իհարկե, գնացել էինք Կազան՝ Ժողովուրդների բարեկամության ֆորումին։ Մինչ այդ երկու տարի չէինք հանդիպել համավարակի պատճառով։ Միայն տեսակոնֆերանսներ էին։

Մի խոսքով՝ աշխատում ենք, մտքերի փոխանակում ենք անում տեխնիկական և կազմակերպչական հարցերով, օգնում ենք միմյանց ագիտացիոն հարցերում։

Երջանիկ Ղազարյանը՝ Ռուսաստանի երևանյան դեսպանատան մոտ, 2022 թվականի մայիսի 1, աղբյուր

Համատեղ գործունեության ի՞նչ ուղղություններ ունեք։ Միայն կոնֆերանսնե՞ր, թե՞, օրինակ, նաև միմյանց հոդվածներն եք թարգմանում․․․

Այո՛։ Մեր կուսակցական թերթի եկող համարում, օրինակ, լինելու է Գենադի Անդրեևիչի հոդվածը․ նա մանրամասնորեն բացատրում է, թե ինչու է ՌԴԿԿ-ն աջակցում հատուկ ռազմական օպերացիային։ Թե չէ որոշները կասկածում էին։

Բացի այդ, երբ մենք միջոցառումներ ենք անում, այդ միջոցառումների մասին տեղեկությունը, լուսանկարները հրապարակում ենք ԿԿՄ-ի և երբեմն՝ նաև ՌԴԿԿ-ի կայքում։

ԿԿՄ-ԽՄԿԿ-ն ինչ-որ ֆինանսավորում տրամադրո՞ւմ է իր անդամներին։

Մեր կուսակցության կանոնադրության և մեր երկրի օրենքների համաձայն, օտարերկրյա ֆինանսավորումը արգելված է։ Մենք աշխատում ենք միայն կուսակցական վճարների և նվիրատվությունների հաշվին։ Բայց, իհարկե, երբ շատ դժվար է լինում՝ մեզ նեցուկ են լինում։

Երջանիկ Ղազարյանը ՌԴ դեսպանատան մոտ հավաքված հակապատերազմական ակտիվիստներին հարցնում է՝ որտեղ էին նրանք 8 տարի, 2022 թվականի մայիսի 9, աղբյուր

Դուք ինչ-որ կապեր ունե՞ք Ադրբեջանի կոմկուսի հետ՝ ԿԿՄ-ԽՄԿԿ-ի գծով կամ ուղղակիորեն։ Ինձ պատմում էին, որ 44-օրյա պատերազմից հետո երկու երկրների կոմունիստական կուսակցությունների միջև հանդիպում կազմակերպելու գաղափար կար։

Երկու կուսակցություններն էլ մտնում են ԿԿՄ-ԽՄԿԿ-ի մեջ։ Պատերազմից հետո մենք չենք հանդիպել համավարակի պատճառով, իսկ այս տարվա ամառային միջոցառումներին նրանց կուսակցությունից ներկայացուցիչներ չկային։ Բայց մենք տեսնվում ենք ԿԿՄ-ի տեսակոնֆերանսների ժամանակ։ Պատերազմի շուրջ զրուցելու առիթ առ այսօր չենք ունեցել։ Առաջ մենք ուզում էին նման խոսակցություն կազմակերպել, բայց հիմա արդեն ուշ է՝ պատերազմն ավարտվել է։ Սակայն, եթե ժողովրդական դիվանագիտությունը կարողանա որևէ բան որոշել, մենք կարող ենք փորձել հանդիպել նաև հիմա՝ ԿԿՄ-ի շրջանակներում։

ԿԿՄ-ի շրջանակներում ինչ-որ գաղափար կա՞՝ ինչպե՞ս է հնարավոր համաձայնության հասնել հայ-ադրբեջանական հակամարտության հարցում։

Կար նման միտք, բայց այն դեռևս կյանքի չի կոչվել։ Աստված տա՝ մոտ ժամանակներում դրա կարիքը չլինի, նոր էսկալացիաներ չլինեն։

Հայտնի՞ է՝ ի՞նչ դիրքորոշում ունի Ադրբեջանի կոմունիստական կուսակցությունը։ Այս պատերազմում նրանք աջակցո՞ւմ էին իրենց կառավարությանը։

Ես նրանց մեկնաբանություններին ծանոթ չեմ, չեմ ուզում իրենց փոխարեն խոսել։

Շնորհակալություն հարցազրույցի համար։

Խնդրեմ։ Կցանկանայի ևս մեկ անգամ ընդգծել Հայաստանի Կոմկուսի դիրքորոշումը՝ մենք աջակցում ենք Ուկրաինայում ընդդեմ ֆաշիզմի և նացիզմի հատուկ ռազմական օպերացիային։

Մենք ամրացնում ենք հայ-ռուսական հարաբերությունները՝ ինչքան էլ դժվար չլինի Ռուսաստանի և Հայաստանի համար։ Մենք հայամետ կուսակցություն ենք, և մենք համարում ենք, որ լինել հայամետ նշանակում է լինել Ռուսաստանի հետ։

Մեր զորապետ, մեր հայրենակից Բաղրամյանը, երբ նրան հարցրեցին՝ ինչո՞ւ ես անապատով քայլում սապոկներով և շինելով, պատասխանեց․ «Ես սապոկներով և շինելով քայլում եմ անապատով, որ դուք հայ մնաք»։

Ալյոշա Ռոգոժին

 

¹  Հարցազրույցը ձայնագրվել է 2022 թվականի սեպտեմբերի 21-ին