Արմավիրի Գեղակերտ գյուղում կա սպորտ՝ ծանրամարտ, բայց չկա խաղ։ Ծանրամարտը պահանջում է լռություն, ուշադրություն։ Դժվար է պատանիներին պահել լռության մեջ, նրանց պետք է թիմային խաղ։ Նրանք ունեն թիմային արկածախնդրության պահանջ։ Օրեր առաջ երիտասարդ սպորտսմեններից մի քանիսը պարապմունքից հետո փնտրել են խաղ ու ջարդել միջնակարգ դպրոցի պատուհանները։ Գիտեին, որ շենքը քանդվելու է, նոր դպրոց է կառուցվելու։
Այսպես են կատարվածը բացատրում բոլորը, բացի ֆոտոլրագրող Գագիկ Շամշյանից։ Շամշյանը երեխաներին դարձրել է հանցագործ։ Շամշյանի վրա հատկապես զայրացած է դպրոցի տնօրինությունը։ «Մեր երեխաներն են, մենք ինքներս նրանցով կզբաղվենք», – լրագրողների հետ խոսել չի ուզում փոխտնօրենը։ Երեխեքը հաշվառումից դուրս կգան, եթե ծնողները փոխհատուցեն հասցված վնասը։
«Հա, մենք չենք սիրում դպրոցը, բայց չէինք ուզի, որ կողքի գյուղերից իմանան», – ասում է ծանրամարտի դասին սպասող երեխեքից մեկը։
Պարապմունքին սպասող երեխաները չեն բացահայտում՝ ովքեր են ջարդել պատուհանները։ Մենք փորձում ենք գուշակել, կասկածում ենք ձեռքով բոլորին բարևող, «մեծացած-փոքրացած» տղային։ Բայց դա դառնում է անկարևոր, քանի որ սպորտդպրոցում այլ տրամադրություն է. մարզիկները մեզ ցույց են տալիս չեմպիոն համագյուղացիների նկարները՝ մաշված սպորտզալի պատերին։
Տղաները հույս ունեն, որ մի օր իրենց նկարն էլ կլինի «Սպորտդպրոցի փառքը» պատին։
Գալիս է մարզիչը։ Նա էլ է փառքի արժանացած գեղակերտցի։ Դարձել է Եվրոպայի չեմպիոն, ապրել ու աշխատել Վիեննայում։ Կյանքի բերումով վերադարձել է հայրենի գյուղ։
Ֆիլմեր պատանեկության մասին․
Վարքի համար՝ զրո
Ժան Վիգո, 1933
https://www.youtube.com/watch?v=Zmj_6JjE5gc
Ֆիլմը հիմնված է ռեժիսորի հիշողությունների վրա գիշերօթիկ դպրոցից, պատկերում է կրթական համակարգի ռեպրեսիվ և բյուրոկրատական էությունը, և ընդվզման որոշ փորձեր, որ արտահայտում են Վիգոյի անարխիստական պատկերացումը մանկության մասին։
400 հարված
Ֆրանսուա Տրյուֆո, 1959
https://www.youtube.com/watch?v=i89oN8v7RdY
Այս ֆիլմը օմաժ է «Վարքի համար՝ զրո» ֆիլմին։ Անարխիստ դասարանի և դասամիջոցների տեսարանները Տրյուֆոն փոխառել է Վիգոյի ֆիլմից։ Հղում է նաև հայտնի տեսարանը, որտեղ չարաճճի երեխաներին դասղեկը ուղեկցում է փողոցում։ Ֆիլմը չհասկացված պատանի Անտուան Դոյնելի մասին է, ով իր ըմբոստ պահվածքի պատճառով խնդիրներ ունի ծնողների և դասատուների հետ։
Տղեքը
Դինարա Ասանովա, 1983
https://www.youtube.com/watch?v=0ufECBbV-TI
Ամառային ճամբարի ղեկավարը, ով ֆիզկուլտինստիտուտի շրջանավարտ է, հավաքում է չարաճճի պատանիների և դառնում նրանց ընկերն ու մենթորը։
Յոթ տարեկան և բարձր
Փոլ Ալմոնդ, 1964
https://www.youtube.com/watch?v=aSHV2kXp21g&list=PLmttTbVBZmTkwCRBjGmrf_l04eebE-TVE
Դոկումեբտալ ֆիլմերի շարքը հետևում է տաս տղաների և չորս աղջիկների կյանքին՝ սկսած յոթ տարեկանից։ Ֆիլմի սերիաները նկարվել են յոթ տարին մեկ՝ 56 տարի։ Հերոսները ընտրվել են տարբեր դասակարգերից՝ համոզմամբ, որ երեխայի դասակարգը որոշում է նրա ապագան։
ԽՍՀՄ-ում ծնվածները
Սերգեյ Միրոշնիչենկո, 1990
https://www.youtube.com/watch?v=OFNF5-rxDCg
«Յոթ տարեկան և բարձր» բրիտանական սերիալի օրինակով այս ֆիլմը պատմում է քսան հերոսների մասին, որոնք ծնվել են 1983 թվականին Սովետական Միությունում։ Ֆիլմը հետևում է նրանց կյանքին մինչ փոխվում է հասարակակարգը։
Որտեղ է ընկերոջ տունը
Աբաս Կյարոստամի, 1987
https://www.youtube.com/watch?v=run-u_2zAdA
Դպրոցականը փորձում է դասընկերոջ տետրը նրան հասցնել հարևան գյուղ, որպեսզի վերջինս չհեռացվի դպրոցից։
Եթե…
Լինդսեյ Անդերսոն, 1968
https://www.imdb.com/title/tt0063850/?ref_=nm_ov_bio_lk
Ալեգորիկ այս պատմությունում աշակերտ Միկ Տարվիսը հեղափոխություն է կազմակերպում Անգլիայի մասնավոր դպրոցներից մեկում։
Ժպտա, փոքրիկ
Արվո Իհո, Լեյդա Լայուս, 1985
https://sovietmoviesonline.com/drama/games-for-teenagers
Մարիի մայրը մահացել է, իսկ հայրը խմող է։ Կյանքը մանկատանը անտանելի է, բայց տեղ չունի գնալու։ Նա պետք է սովորի ապրել տան կարոտով այլ պատանիների շրջապատում։ Բարեբախտաբար, կա Տաուրին, ով ինչ-ինչ պատճառներով սիրված երեխա չէ և լավ է իրեն վերաբերվում։ Ռոբին, հակառակը, բոլորի սիրելին է և չարաճճի։ Շրջապատիդ մարդկանց տեսնելը անտանելի է աղջկա համար, բայց նրա կյանքը դրանից է կախված։ Ֆիլմը հիմնված է Սիլվիա Ռաննամայի «Խորթ մայրը» վեպի վրա։
տե՛ս նաև Ցտեսություն, երեխաներ
Քնար Խուդոյան, Անաստասիա Կարկոցկայա