WikiLeaks-ի հիմնադիրը կազատվի գործարքից հետո

WikiLeaks-ի հիմնադիր Ջուլիան Ասանժը պատրաստվում է գործարք կնքել ամերիկյան արդարատական համակարգի հետ և ընդունել մեղքը՝ ռազմական և պետական գաղտնիքի տարածում, դավադտություն և այլն։ Երեքշաբթի գիշերը հրապարակված դատական փաստաթղթերից հետևում է, որ գործարքի կնքումից հետո Ասանժին ազատ կարձակեն, նրա նկատմամբ հետապնդումը կդադարեցվի։

Լրագրողին արդեն բաց են թողել բրիտանական բանտից։ Հատուկ ավիաչվերթով նրան տեղափոխում են Խաղաղ օվկիանոսի արևմտյան հատվածում գտնվող ամերիկյան կղզիներ՝ դատի։ Նիստից հետո, ենթադրաբար՝ հենց չորեքշաբթի օրը, նա կմեկնի տուն՝ Ավստրալիա։

«Ասանժն ազատության մեջ է։ Նա լքել է «Բելմարշ» խիստ ռեժիմի բանտը հունիսի 24-ի առավոտյան։ Բանտում Ասանժը 1901 օր է անցկացրել։ Լոնդոնի Գերագույն դատարանը վճռել է գրավի դիմաց ազատել նրան, ցերեկը նա գնացել է «Սթանդսթեդ» օդանավակայանը, ինքնաթիռ նստել և լքել Մեծ Բրիտանիան», – X-ի միկրոբլոկում գրել են Ասանժի աշխատակիցները։

Գործարքն, ըստ նրա, հնարավոր է դարձել շնորհիվ աջակցության գլոբալ արշավի՝ Միացյալ Նահանգների արդարադատության նախարարության հետ երկարամյա բանակցություններից հետո։ Պաշտոնական գործընթացը դեռ չի ավարտվել։

Ասանժի օդանավը վայրէջք է կատարել Բանգկոկում, իսկ հետո՝ մեկնել ամերիկյան Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ / WikiLeaks

Ասանժի օդանավը վայրէջք է կատարել Բանգկոկում՝ լիցքավորման համար, հետո շարժվել է ամերիկյան Հյուսիսային Մարիանյան կղզիներ։ Նախատեսվում է, որ վաղը՝ հունիսի 26-ին, այնտեղ դատական նիստ է լինելու։

Գործարքի համաձայն, 52-ամյա լրագրողին դատի ժամանակ մեղադրանք են առաջադրելու ազգային անվտանգությանն առնչվող գաղտնի տեղեկությունների ձեռքբերման և տարածման նպատակով դավադրություն կազմակերպելու համար։

Ենթադրվում է, որ Ասանժին կդատապարտեն 62 ամսվա ազատազրկման՝ այնքանի, որքան նա արդեն անցկացրել է բրիտանական բանտում։ Դատավճռից հետո նրան իսկույն ազատ կարձակեն։

Ասանժի կինը՝ Սթելան, ԲիԲիՍիին պատմել է, որ ամուսնուն Բրիտանիայից Ավստրալիա տեղափոխելու համար հատուկ ավիաչվերթ է պատվիրվել, որը մոտ 500 հազար դոլար արժի։ Գումարը կվճարի Ավստրալիայի կառավարությունը, WikiLeaks-ի աշխատակիցները կպարտավորվեն դրամահավաք անցկացնել և վերադարձնել փողը։

Ի սկզբանե Ասանժին մեղադրում էին 18 դրվագով, մեղադրանքների մեծ մասը առնչվում էր Լրտեսության օրենքին, կոնֆիդենցիալ ռազմական փաստաթղթերի, գաղտնի նամակագրությունների, դիվանագիտական զեկույցների զանգվածային արտահոսքին և հանրայնացմանը։ Այդ փաստաթղթերի մի զգալի մասը վերաբերում էին Աֆղանստանի և Իրաքի պատերազմներին։

Ենթադրվում է, որ Հարավային Մարիանյան կղզիներում վաղը կայանալիք դատի ժամանակ Ասանժը կընդունի մեղքը 18 դրվագներից մեկով։ Ամերիկյան CNN-ը՝ վկայակոչելով իր աղբյուրները, գրել է, թե ԱՄՆ Հետաքննությունների դաշնային բյուրոն (FBI) և Արդարդատության նախարարությունը նախապայման են դրել գործարքի համար՝ Ասանժը պետք է ընդունի մեղքը քրեական հանցագործությունում։ Այլակերպ գործարքը չի կայանա։

Դեռ ապրիլին ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը հայտարարել էր, որ դիտարկում է ավտրալիական իշխանությունների միջնորդությունը՝ դադարեցնել Ասանժի քրեական հետապնդումը։ «[Ավստալիայի] վարչապետ Էնթոնի Ալբանիզը հստակ հասկացրել է, որ պարոն Ասանժի գործը չափազանց եկար է ձգվել, և նրա հետագա բանտարկությունը ոչ ոքին ոչինչ չի տալու», – հայտարարել է Ավստրալիայի կառավարության ներկայացուցիչը։

Գործարքը վերջ է դնելու իրավական մի պրոցեսին, որը տևում է արդեն ավելի քան 10 տարի։ Եթե գործարքը չկայանար, նրան արտահանձնելու էին ԱՄՆ և, ըստ ամենայնի, մեղավոր էին ճանաչելու առաջադրված հոդվածներով։ Դրանք մինչև 175 տարվա ազատազրկում էր ենթադրում։

Ասանժի կինը՝ Սթելան, շնորհակալություն է հայտնել բոլոր նրանց, ովքեր անցած տաս տարիների ընթացքում աջակցել են նրան և պայքարել նրա ազատության համար։

Ասանժը՝ օդանավի մեջ/ WikiLeaks

Ջուլիանը և Սթելան ծանոթացել են Լոնդոնում Էկվադորի դեսպանատանը, որտեղ Ասանժը թաքնվում էր՝ փորձելով խուսափել Շվեդիա արտահանձնվելուց։ Շվեդիայում նրան մեղադրում էին սեռական բռնության մեջ, Ասանժը հերքում էր մեղադրանքը և պնդում, որ քրեական գործը ընդամենը պատրվակ է՝ գործիք, որը թույլ կտա կազմակերպել արտահանձնումը ԱՄՆ։ Հետագայում սեռական բռնության գործով քրեական հետապնդումը դադարեցվել էր, մեղադրանքը՝ հանվել։

Էկվադորի դեսպանատանը WikiLeaks-ի հիմնադիրը 7 տարի է անցկացրել՝ սկսած 2012-ից, երբ այդ երկրի իշխանությունները նրան քաղաքացիություն և քաղաքապաստան են տվել։ 2019-ին Ասանժին հանել են դեսպանատնից, զրկել Էկվադորի քաղաքացիությունից և հանձնել Բրիտանիայի իշխանություններին։ Այս որոշումը Էկվադորը պատճառաբանել է ընթացակարգային խախտումներով։ Ասանժի աջակիցները Կիտոյին մեղադրել են ամերիկացիների հետ գաղտնի պայմանավորվածության գալու մեջ։

Բրիտանական իշխանություններն իսկույն ձերբակալել են նրան և տեղափոխել Բելմարշ խիստ ռեժիմի բանտ։ Արտահանձնման հարցով դատալսումները մեկնարկել են ձերբակալությունից անմիջապես հետո և տևել ավելի քան 5 տարի։

Ասանժը ժամանակակից ամենահայտնի լրագրողներից մեկն է։ 2006 թվականից սկսած նրա հիմնադրած Wikileaks-ը կայքը հրապարակել է ամերիկյան գաղտնի փաստաթղթերի ամենամասշտաբային արտահոսքը՝ հազարավոր ռազմական հաղորդագրեր, դիվանագիտական նամակագրություններ, հրամանագրեր, զեկույցներ։ Փաստաթղթերն առնչվում էին գրեթե բոլոր երկրներին /այդ թվում՝ Հայաստանին/, գաղտնի տեղեկություններ էին պարունակում ոչ միայն ամերիկյան բանակի, այլև Միացյալ Նահանգների գաղտնի ծառայությունների, տնտեսական և քաղաքական գործարքների մասին։

Վաշինգտոնի համար ամենացավոտն այն ժամանակ, իհարկե, Իրաքի և Աֆղանստանի պատերազմներին առնչվող ռազմական տեղեկագրերն էին։

2010 թվականին, օրինակ, Wikileaks-ը տեսանյութ էր հրապարակել ամերիկյան ռազմական ուղղաթիռից, որում երևում էր՝ ինչպես են Բաղդադում սպանում տասնյակ խաղաղ բնակիչների և Reuters-ի երկու լրագրողներին։ Սա ամերիկյան բանակի ռազմական հանցագործություններից ընդամենը մեկն էր։

Միացյալ Նահանգները պնդում էին, որ գաղտնի փաստաթղթերի հանրայնացմամբ Ասանժը վտանգել է հարյուրավոր ամերիկացիները և ամերիկյան գերատեսչությունների հետ համագործակցող օտարերկրացիների կյանքը։